skanuj0019

224

Konsekwencją takiej budowy jest dwoista natura tej cząsteczki. Silnie polarna grupa karboksylanowa wykazuje duże powinowactwo do wody, ponieważ jest dobrze solwatowana przez cząsteczki wody. Z kolei długi, niepolarny łańcuch węglowy wykazuje duże powinowactwo do węglowodorów i innych substancji niepolarnych, w tym także tłuszczów. Jeśli do wodnego roztworu mydła wprowadzi się nieco tłuszczu, to cząsteczki mydła lokują się na granicy faz między tłuszczem a wodą w taki sposób, że są one skierowane łańcuchami do wnętrza kropelki tłuszczu z grupą karboksylanowa pozostającą na powierzchni. Dzięki temu powierzchnia tłuszczu może zostać zwilżona przez wodę. Przedstawiono to schematycznie na rysunku 3.22.

Roztwory mydła dobrze zwilżają zatłuszczonc powierzchnie, a następnie, po mechanicznym oderwaniu cząstek brudu, tworzą z nimi trwałą emulsję, którą można łatwo spłukać wodą (dośw. 3.24).

SUBSTANCJE POWIERZCHNIOWO _ CZYNNE

Detergenty

Substancje o takim działaniu jak mydło nazywamy substancjami powierzchniowo czynnymi. Oprócz mydła zalicza się do nich syntetyczne środki piorące i myjące, zwane detergentami. Detergenty należą do różnych klas związków chemicznych, ałe ich cechą wspólną jest obecność w cząsteczkach fragmentów polarnych, o dużym powinowactwie do wody, oraz fragmentów niepolarnych, o dużym powinowactwie do tłuszczów.

iaa5af»*Wj    payHul

Grupy lipofilowe Grupy hydrofilowe

Fragmenty polarne określa się ogólnie mianem grup hydrofi-lowych. a niepołarne - lipofilowych.

Przykładem detergentów o odmiennej niż mydła budowie są związki o wzorze ogólnym:

R-0-(-CH₂-CH₂-0-)_fl-H

w którym R oznacza grupę węglowodorową o kilkunastu atomach węgla w łańcuchu. Grupa ta jest grupą lipofilową, natomiast fragmentem hydrofilowym jest łańcuch złożony z kilku do kilkunastu grup -CH₂-CH₂-0-. Ma on właściwości hydro-filowe dzięki obecności atomów tlenu. Detergenty tego typu nie są solami - ich roztwory wodne są więc obojętne. Są one stosowane do wyrobu łagodnych środków myjących, takich jak szampony do włosów.

Gi