tn DSC02898

mentalnychiobyczajowych. pokazywaniem ctcm«| Miony ramy, „_1JW nianicnt chaosu, który sok ;w.iw w .1 iui»l>ilim\wnc formy, r.hyb* mf nie odczytał te mtencie Yisconu w tilmir op,\mm cu motywu, t, noweli Manna. Zbieżność vsvascKi polskiej todztny » śmiem Auhcnłwchi jest zagadkowa: może być przy padkowa 1 wynikać » prrrhirgu choroby, może być jednak interpretowana tako ti j\ . »nr załamantr stę organizmu pod wpływem straty (man\ motyw łrcudow 'kil Ta podwójność doświadczenia, stała i nie dająca sic .ykłjielić, km tu niezwykle dramatyczna. Ale i w wielu innych fragmentach tekstu można ją dostrzec. Na stateczku w pierwsze? czyści Aschenbach obserwuje grupę młodych mężczyzn, z których jeden był wszakże „młodzieńcem fałszywym" (147) [das der jungłing fadsch war iAtv5ł), był uchuraktrryzowany na młodzieńca, podmalowany, w peruce, w tym kontraście młodości autentycznej i młodości sztucznej i ego starzejące się ciało km mocnym sygnałem śmiertelności- Występujący śpiewacy są starzy 1 zniszczeni, Itczzębni, niezdarnie us2minkowani, a ich prostackie ptodukcjc obserwują z jednej strony swobodny i „grecki" Tadzio, a » drugiej wytworny von Aschen-badt, którzy wtedy prowadza, już. wyraźmy, acz subtelną grę erotyczną: „efeb” kusi swojego „mistrz*"', chłopiec - mężczyznę (we.). Wenecja jako miasto jawi się za każdym razem w dwoistym obrazie: jako część turystyczna, wyeksponowana, piękna i pociągająca oraz jako część „zakazana”: miasto wąskich, brudnych i niebezpiecznych uliczek. Wreszcie samo ciało Aschenbacha jest prezentowane niejednoznacznie: wytworny pisarz dostrzega swoje zmęczenie 1 statose, poddaje się upiększającym zabiegom fryzjera, aby się odmłodzić, poci się, męczy, w końcu umiera.

W konkluzji można by powiedzieć. 1* oba teksty podszyte są Tana-tosem, a dokładniej Erosem, którego drugą stroną jest Tanatos. Tina tos modernistyczny ma jednak charakter estetyczne 1 niejako odświętny, jest konstmktem kulturowym, trochę - jak Aschcnbach w noweli Manna - „uszminkowanym”, Tanatos Różewicza jest seno i powszechny, a nawet banalny, stał się trwałym elementem naszej cywilizacji. Opowiadania te przynależą do odmiennych estetyk 1 kultur Smim ■ irówp; wskazuje na estetykę i świadomość dekadencką, w której śmierć jest wprawdzie obecna, ale zwykle występuje ud rapowana, wysty Iirowana. poddana zabiegom retorycznym, opowiadana jest nic wpiost, ale poprzez. zastępcze obrazy i słowa. Śmierć it> starych ahkmiętMŚ natomiast km dokumentem cstc-tyki dwudziestowiecznej. Estetyki, która ma (posurnidcmiMycznąl swia-

53