0148

III. (i.

WŁODZISŁAW II (ż. KMYSTYNA, JUDYTA).

133

Niedźwiedzia: wyraża, sio ona tylko ogólnie, że małżeństwo to zawarł jakiś dux W[ladizlaitx]. Że bezpośrednio przed tą wiadomością podany był fakt ucieczki ks. Ulryka do Polski {in Poloniam), stąd nie można bynajmniej wnioskować, jakoby u kronikarza zachodziła jakaś assocyacya wyobrażeń, i jakoby wspomniany zaraz potem dux H'7ladiz/ausj był księciem polskim, albowiem w r. 1155 Włodzisława II nie było już w Polsce, owszem przebywał on od lat blisko dziesięciu w Niemczech. Nie ma tedy bynajmniej konieczności tłomaezenia słów Wincenlego w tein znaczeniu, jakoby się one odnosiły do naszego Włodzisława II. Takiemu tłumaczeniu sprzeciwiają sie nadto względy rzeczowe: naprzód wiadomość samego Wincentego tamże podana, że w r. 1155 zyskał on szczególne względy cesarza (in rua.rimam recipiłnr graciam), którą trudno odnosić do Włodzisława polskiego, skoro tenże zarówno u Konrada LII jak i Fryderyka Barbarossy zawsze cieszył sie względami; a powlóre okoliczność. że Albrecht Niedźwiedź, żeniąc r. 1148 syna, swego Ottona z Judytą, córką Krzywoustego, za sprawą młodszych Krzywoustego synów, Bolesława Kędzierzawego i Mieszka Starego {III. dU.). zbliżył się do młodszych Bolesławowiców, nie miał tedy powodu łączyć się obecnie z Włodzisławem, który wobec młodszych i traci zajmował wrogie stanowisko. Ważniejszym i rozstrzygającym jest wzgląd inny. Kron. Winę. Pras. opisuje dzieje Czech od r. 1140—1107: w całym tym okresie panował w Czechach Włodzisław II, syn Włodzisława 1, naprzód (od r. 1140) książę, później (od r. 1158) król czeski. Rzecz jasna, że skutkiem tego bohaterem opowieści Wincentego jest Włodzisław II czeski; on to w kronice pokrótce i stale nazywany jest. dux Wladizluits, a później rer Wladizlaus. O Włodzisławie II polskim mówi Wincenly tylko dwukrotnie¹): raz opisując; jego wygnanie z Polski, drugi raz zdając sprawę z wyprawy cesarza Fryderyka na Polskę, przedsięwziętej celem restytucyi wygnańca. Pierwszym razem nazywa go: Wladizlaus diu Polonie, drugim razem dux Wladizlaus exul Polonie, w obu tedy wypadkach określa go wyraźnie jako księcia polskiego. I słusznie; gdy bowiem równocześnie opowiada o Włodzisławie II czeskim, przeto takie określenie było potrzebnem dla uniknięcia nieporozumień, a zarazem dla podania wskazówki, o którym z obu imienników w danem miejscu jest mowa. Gdyby tedy zapiska z r. 1155 odnosiła się do Włodzisława polskiego, to niewątpliwie musiałby się lam znajdować dodatek: dnx Polonie, tein bardziej, że w ustępach bezpośrednio poprzednich nie było o nim wzmianki. Brak słowa: Polonie upoważnia zatem nie tylko do wniosku, iż nie ma pewności, ezv zapiska rzeczona odnosi sie do Włodzisława polskiego, ale co większa, jest on niewątpliwym dowodem na to, że w zapisce tej nie ma mowy o nim, a jeno o Włodzisławie czeskim. Jeśli dodamy do tego okoliczność poprzednio już wykazaną, że sam Wincenty jeszcze pod r. 1157 wspomina o córce Leopolda III (Agnieszce, żonie Włodzisława polskiego) jako żyjącej, to już nie będzie można wątpić, że tenże sam autor nie mógł go na dwa lata przedtem żenić z córką Albrechta Niedźwiedzia.

Odniesienie zapiski z r. 1155 o małżeństwie ks. Włodzisława z córką Albrechta do Włodzisława czeskiego sprawia trudność o tyle, że według wiadomości Wincentego (poprzednio przytoczonej), książę ten ożenił sie r. 1153 z Judytą, córką Ludwika II landgrafa turyngskiego. Dla usunięcia trudności przyjmują niektórzy badacze-), że w zapisce z r. 1155 należałoby przeprowadzić emendacyą tekstu, a mianowicie w zwrocie: Wladizlaus .... sibi iungit matrimonio zamiast słowa sili czytać raczej fratri lub ti (= Tipoldo), skąd wynikłoby, że w r. 1155 zawarłem zostało za sprawą Włodzisława czeskiego małżeństwo między jego bratem Dypoldem a córką Albrechta Niedźwiedzia. Kto był żoną Dypolda, niewiadomo ^:i). mogła nią być zatem i córka Albrechta, a jest- niewątpliwie poświadczoną rzeczą, że Dypold zostawał później w ściślejszych stosunkach z Albrechtem¹); wszelako gdyby i ta hipoteza nie dała się utrzymać, ze względu na potrzebną w tern miejscu emendacyą tekstu, możnaby zapiskę z r. 1155 wytłomaczyć też bez emendacyi, a wiec przypuścić, że odnosi się ona do zaślubin samego Włodzisława II czeskiego. Jakkolwiek bowiem r. 1153 Włodzisław poślubił Judytę turyngską, to jednakowoż o dalszych losach tej jego żony nic nie wiadomo: mogła ona wkrótce po ślubie (n. p. r. 1153 lub 1154) umrzeć, a w takim razie ponowne małżeństwo Włodzisława w r. 1155 nie przedstawiałoby się jako rzecz niemożliwa. W każdym razie tylko do tego Włodzisława mogą się odnosić słowa

1

Font. rer. Boh. II. 419. 424. — 2) Cohn, Die Yerwandschaft etc. 637. — 3) Co lin. Stamintafeln nr. 42, który w uwagach do tejże tablicy wykazuje, że Sybilla z Wittelsbachu. według Palacky'ego (tabl. gen. do I tomu Gesch. Bóhm.) zona Dypolda. nie da się źródłowo stwierdzić. — 4) Cohn, Die Yerwandschaft etc. 638.