02001

14

Budowle Krakowa.

bierna romańskie. Łuk ostry tu i owdzie się już okazuje.

Wszystkie te trzy epoki przedstawiają: się w zabytkach Polski. Zabytki te nie należą do najwspanialszych wzorów stylu romańskiego, nieodrodnemi są jednak jego dziećmi.

Architektura romańska widoczna dotąd w pierwszych budowlach kościelnych po nawróceniu Polski. Katedry w Gnieźnie, Płocku, w Krakowie, kollegiata w Kruszwicy — kościoły w Strzelnie, w Tumie pod Łęczycą w Kościelcu, Inowrocławiu, Wysocicach, klasztorne w Tyńcu, Mogilnie, Mogile, Jędrzejowie, Koprzywnicy, Wąchocku, Lędzie itd. itd. resztami swemu, które ostały się po re-stauracych, świadczą wymownie o rozwoju stylu romańskiego w dawnej Bolesławowskiej Polsce. Oto tu pozostał układ planu, tam portale, absydy, fryzy, nawet szeregi arkad i sklepień. Czeka też świat artystyczny umiejętnego zbadania charakteru (przez sumienne pomiary i zry-sówanie tych starych zabytków) jaki romanizm przybrał u nas, zkąd przyszedł i kiedy; dotąd bowiem prócz pobieżnych wzmianek pisarzy, prócz widoków pobieżnie skreślonych w pismach illustrowanych, niewiele o tym wiedzieć możemy. Przedewszystlaem jednak szłoby tu o stu-dya większych rozmiarów kościołów, któreby miały nawy i arkady, iżby konstrukeya świadczyła o usiłowaniach sztuki, czego o tak zwanych Duninowskich kościołach stropowych, jakkolwiek romańskich, wyrzec nie możemy. Kiedy o kościołach XII wieku Piotra Dunina pisano już wiele, wolelibyśmy raczej podnieść zasługę artystyczną klasztorów Benedyktyńskich i Cysterskich, bo to co pozostało po nich z XII i XIII wieku (Mogiła, Jędrzejów, Koprzywnica, Wąchock etc.), świadczy o wyższej estetycznej dążności, tak co do konstrukcyi, jak ornamentacyi.