0248

0248



V. 2.


BOLESŁAW POBOŻNY (ż. JOLENTA).


238


Jolenta Helena.

Żonę Bolesława Pobożnego nazywa kilka grup niezależnych od siebie źródeł córką króla węgierskiego Beli, jako to: llooz. Wielk.1) i Kron. Wielk.Rocz. Tras.:!), Rocz. Krak.1) i Rocz. .Małop.2 3). Te ostatnie źródła mienią ją zarazem soror uterina Kingi, żony Bolesława Wstydliwego (TY. 7.): była ona tedy córką Reli IV węgierskiego. Przekazane w źródłach wielkopolskich, t. j. w Rocz. Wielk.'1) i Kron. Wielk.4 5 6) imię jej brzmi Helena, w źródłach małopolskich, jako to w Rocz. Tras. h, Rocz. Franc. Krak."), Rocz. ilałop.Vila S. Kyngae u) nazywaną jest: lolenta, bądź też, jak w kilku innych miejscach Rocz. Tras.12)1: Iohelet, bądź wreszcie, jak w Rocz. Krak.1:;) Iohel. W jedynym dokumencie, jaki się do naszych czasów dochował, przez nią wystawionym 11). nazywa się sama Heleną; w dokumentach innych książąt, w których jest wzmianka o niej. jeszcze tylko raz jeden nazwana jest Heleną W; zresztą stale nazywaną jest Jolanta W, lolenth 17) lub najczęściej lolenta'*). Imię Jolenta na Węgrzech było już podówczas w powszechnem używaniu nie tylko w rodzie książęcym, ale i w niższych klasach 1:1) w formie: IolencJt, lolenth, Iolentha, loles, Iolanta; nie można jednak twierdzić, jak utrzymują niektórzy, jakoby było madiarską formą imienia Heleny; czego dowodzi okoliczność, że księżniczki z rodu Arpadów (żona Andrzeja II i jego córka), noszące imię Jolenty, nie używają nigdy imienia Heleny, i na odwrót Helena, żona Beli II stale tylko pod tern imieniem, a nigdy pod imieniem Jolenty nie wyst 7 8ępuje9"). Pierwotne imię wmgierskie żony Bolesłarva brzmi zatem Jolenta; imię Helena przybrane zostało niewątpliwie dopiero w Polsce, i to nie w czasie pobytu na dworze siostry jej Kingi, ale dopiero po zaślubieniu Bolesława, czego dowodzi okoliczność, że wszystkie źródła małopolskie znają ją pod imieniem Jolenty, a dopiero wielkopolskie nazywają ją Heleną. Trafnie odgadł tę przemianę imion Długosz21), podając: lolentaque a Polonia llelena nuncupahatur.

Przyjmowana niekiedy data urodzin jej 1235 r. nie jest poświadczoną źródłowo, a jest niewąitpliwie błędną z powodu, że rok 1235 jest datą urodzin jej starszej siostry, Kunegundy (TY 7.). Ze względu na fakt a, towarzyszące zaślubinom Jolenty z Bolesławem (o czem zaraz niżej), możnaby raczej przypuścić, że sio urodziła około r. 1214.

O dacie zaślubin posiadamy dwa przekazy, niezależne a zgodne ze sobą. Rocz. Tras. 21) umieszcza je pod r. 125(1; Rocz. Wielk.24) i Kron. Wielk.25) podają, że zaślubiny odbyły się na rok przed śmiercią Przemyśla I, co również daje datę 1253 r. (V. 1.). Widoczną omyłką jest data 1259 r., podana w zależnym od Rocz. Tras. Rocz. Krakowskim9'1). Przytoczone co dopiero źródła wielkopolskie, podając wiadomość o zaślubinach, podnoszą), zarazem, iż Jolenta pozostała potem jeszcze przez jakiś czas na dworze swej siostry w Krakowie, i dopiero w r. 1258 przybyła do męża do Wielkopolski. Powyższa wiadomość nie daje jednak podstawy do przypuszczenia, jakoby sam ślub odbył się dopiero r. 1258 24). Okoliczność, że mimo zawartego w r. 125(1 ślubu wspólne pożycie małżonków odłożone zostało na później, da się najłatwiej wytłomaczyć nieletnością Jolenty, z której wyszła dopiero w r. 1258, na czem opiera się wyprowadzony poprzednio wniosek, iż urodziła się około r. 121-4.

Po śmierci męża udała się Jolenta napo wrót do Krakowa na dwór Kingi, i to jeszcze tego samego roku, jak w ynika z wiadomości, podanej w Vita S. Kyng. 9D. iż obie księżne brały udział w uroczystości pogrzebowej Bolesława Wstydliwego (10 grudnia 1279 r.) w kościele Franciszkańskim w Krakowie. Źródło to stwierdza zarazem, że obie przybyły na nią w zasłonach na twarzy, a gdy co do Kingi dodaje, że już w tym dniu złożył;) profesyą zakonną, przeto można tę same wiadomość zastosować z największem prawdopo-

30

1

Mon.    Pol. III. 32. — a) Ibid.    II. 582. —    3, Ibid. 11. 815.    — 4) ibid. II. 889. — -u Ibid. III. 181.    — ») Ibid.

2

dipl. llung. 214. 494. — 2(p Ibid. 186. — 21) Hist. Pol. II. 858. — 22) Pękalski, Żywot bl. Jolanty w Żywoty św. patro

3

nów polskich 225. 23) Mon. Pol. II. 838. — 24) Ibid III. 32. — 25) Ibid. II. 582. — 26) Ibid. II. 839. — 27) Jak przyj

4

muje Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 12. Roepel], Gesch. Pol. 497 uw. 21 b. powołując się na Kron. Wielk., kładzie błędnie

5

ślub pod r. 1257. — 28) Mon. Pol. IV. 699.

6

Balzer, Genealogia Piastów.

7

II. 848. 845. 846    — 13) Ibid. II. 889. —    14) Kod.    dypl. Wielk. I.    nr. 449. — 1») Ibid. I. nr. 421. — H>)    Ibid. II. nr.

8

786. — 17) Ibid.    I. nr. 465. — 18) Ibid.    I. nr. 460.    466. 550. 556; II.    nr. 783. — 19) Por. Czinar, Index do    Fejera. Cod.

9

III. 88. — 7) Ibid. U. 582. — «) Ibid. II.    888. — »)    Ibid. III. 50. —    10) Ibid. III. 168. - U) Ibid. IV. 684-.    - 12) Ibid.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
0007601 Dręczy mię wszystko i trwoży. Bo się wiele złego mnoży; Grzechy rosną: jak to będzie. Gdy r
0007601 148 —VI. ltnleezairnia. Urządzenie mleczarni. Rozmiary mleczarni i jej urządzenie zależne s
0007601 142 pamiątkę umarłym. Dnia Igo Marca w Polsce, Czechach i Szlązku przed samym świtem zgroma
0007601 wicekrólowa, żona Tewfika-baszy, matki dzisiejszego khedywa. Umie ona połączyć postępowe id
0007601 132 na ten użytek i będzie mógł utrzymać się w powietrzu minimalnie od 30 do 35 dni. Ten ok
0007601 73 czapel; różni się jednak od czapli krótszym i grubszym dziobem i upie-rzonemi prawie do
0007601 — 146 się spirytus, który w staróm piwie się pomnaża, gdyż przez ustawiczną fermentacyją cu
0007601 140 z kraju, nie mamy wolności zabijania; ale wy zróbcie z nim, co chcecie. (Gdy się oddali
0007601 14u jacielu Stryjeński i coś jeszcze jest, co mię czasem do domu twojego odstręcza, a
0007601 152 —    Nie jest to ta sama baronowa de Garennes, która jest rodzoną s
0007601 144 Był w tern mieście zamek Xiąząt Mazowieckich, stanowił tu prawa Jan Xiąże Mazowiecki w
0007601 fA STARY WŁADZY NIE CHCIWY DCI SKROMNEY OYCOW ZAGRODY WROCE WYGNANIEC SZCZAW TY D
0007601 $4    Zwierciadło 2U pelldita &tśEow(?icgo wybdny/ bcb^c tuj w tewjieitu
0007601 ( 108 ) Da. wili go miejscu, lecz znowu dnia drugiego znaleźli głowę i ręce odpadłe pode dr
00076 M7835e1b40748c3da0ef62db71aede2 75 Adaptive Hierarchical Bayesian Kalman Filtering estimates
Juleklip i karton 00076 Rmgen skaeres i b!3 karton og den Icse slejfe i rod. se skabelonerne pi forr
78961 Skrypt PKM 1 00076 152 gdzie: =    O-J 22500 25 0,2. Mt = 56250 [Nmm] = 56,25 [

więcej podobnych podstron