0010601

202

zwycięztwa świetne, zdarzenia uderzające w narodzie, lub przechowa ty pamięć dzielnych wojowników.

Nie każdy z potężnego zastępu bohatyrów, o jakich mówią dzieje dostąpił tak popularnej stawy, aby imię jego brzmiało w pieśniach narodu; czy to że jego czyny nie przylgnęły do serca śpiewaków, czy że w zapomnieniu pieśni o nich spoczywają dotąd w pyle przeszłości.

Zwycięztwa, jak bitwa pod Grundwaldem, zdobycie Gdańska r. 1577 za Stefana Batorego, sławna obrona Częstochowy za Jana Kazimierza; bitwa pod Kumejkami r. 1649. Zwycięzlwo pod Chocimem przez Jana Sobieskiego i obrona Wiednia przez tegoż Króla; jak klęska na Bukowinie za Jana Olbrachta; domowa walka pod Cuzowem, to wszystko w pieśniach zachowano, z nich jedne doszły w całości, o innych pewne zostały ślady, że w swoim czasie istniały.

W pieśniach Ludu, których osnową jest czy zdarzenie historyczne czy pamięć osobista, nie znajdziem tej dokładności w zachowaniu miejsc i imion, jaką się odznaczają dochowane drukiem, lub rękopismami history-czno-szlacheckie pieśni; bo lud zaraz podług swego pojęcia zdarzenie pieśnią osnuwa mniój dbając o imię bohaterów, i miejsc poszczególnych. Tak każda rzeka jest u niego Dunajem, chociaż śpiewa nad Wisłą, Bugiem, Narwią, Sanem, Nidą, Wartą, Dniestrem lub nad Prutem; każdy niemal bohatyr jak w Polskich jest Jasiem, niewiasta Kasią, tak w Rusi znowu ogólniejsza nazwa Kozaka. Prawda że właściwe pięknoty pieśni ludu nie straciły nic na tym, ale straciła historyja, ale zatarły ony same przez to barwę swoją wiekową; bo jakże trudno pieśń taką we właściwych ramach prawdziwego wieku pomieścić, gdy otrząsnęła z siebie na zawsze woń czasu do którego należy. Rzecz godna uwagi, gdy w pieśniach historycznych tak głucho, klechdy zachowały nam imiona rozbójnika Madeja , i czarownika Twardowskiego.

Na Rusi Starożytną Polskę składającój więcój żyje imion bohatyrów przed dwu wiekowych; brzmią w jej pieśniach Chmielnicki, Mazepa, Palej hetmani; z późniejszych rozbójnik Dobosz, i głośny starosta Kaniowski, a nawet Szczęsny Potocki; walki Kozaków na morzu z Turkami, zdobycie Warny w XVI wieku, bitwy z Lachami w żywych barwach pieśni Ruskie przedstawiają dotąd.

Te pieśni Ludu historyczne, nie były tak pozbawione dawniej cech swego czasu, i zdarzonego wypadku; imię osoby jak miejsca zawierały w sobie, i trwały nie-skrzywione długo, dopóki miały swoich apostołów w Dudarzach, Lyrnikach, i młodych Żakach. Jak dudarz i lirnik tak i żaki szkolne roznosili je wiernie po obszarach Starożytnćj Polski, a że lak było złamki starych pieśni przytaczane w dawnych kronikach, i broszurach dowodzą. Do nich liczyć trzeba śpiewaków Serbskich,