0370

VII. 9.

FENENNA.

855

przez Andrzeja, nie zaś przedtem, kiedy Andrzej był tylko księciem slawońskim: albowiem Teodor był poprzednio podkanclerzym króla Włodzisława IV (węgierskiego) W a w służbę Andrzeja przeszedł dopiero po śmierci tego króla, co prawda zaraz od pierwszej chwili, przyczynił się bowiem głównie do zapewnienia tronu Andrzejowi^{1 2}). Wniosek ten stwierdza ponad wszelką wątpliwość dokument Fenenny z daty: guintodecimo (sic) Mus Septembris anno 1291, regni autem nostri anno primo^{3 4}). Data dzienna dokumentu jest tu niewątpliwie zmyloną, a poprawić ją można tylko w dwojaki sposób: albo kładąc którykolwiek z możliwych dni (T⁷111—ID przed idami wrześniowemi (a więc (i— 12 września), albo zatrzymując cyfrę XV, a podstawiając w miejsce idów kalendy wrześniowe (a więc 18 sierpnia). Przyjmując, że Fenenna w chwili uzyskania tronu przez Andrzeja była już jego żoną, należałoby liczyć lata jej królowania od daty koronacyi Andrzeja, boć naturalna rzecz, że w takim razie byłaby koronowaną równocześnie z mężem. Koronacya Andrzeja według Chroń. Dubn.^J) odbyła się 18 lipca 1290 r.; pierwszy rok jego rządów skończył się zatem 17 lipca 1291 r. Na czas wystawienia wspomnianego dokumentu, jakąkolwiek dalibyśmy mu datę (a więc 18 sierpnia lub 6—12 września) przypadałby zatem już drugi rok królowania Fenenny. Jeśli mimo to liczy ona sobie w tym czasie dopiero pierwszy rok królowania, to widocznie nie była koronowaną równocześnie z mężem, ale dopiero później nieco, a w takim razie nie może już ulegać wątpieniu, że poślubioną została przez Andrzeja już po jego koronacyi. Ze względu na przypuszczalne daty dokumentu stać się to mogło co najwcześniej 19 sierpnia 1290 r.

Zestawiając ze sobą wyniki dotychczasowego rozbioru, dochodzimy tedy do wniosku, że zaślubiny Fenenny przyszły do skutku między 19 sierpnia a 24 listopada 1290 r. Zbliżenie się Andrzeja do Piastów kujawskich było zatem jednym z pierwszych czynów, dokonanych po wstąpieniu na tron węgierski.

Temu wnioskowi zdawałaby się sprzeciwiać wiadomość, zawarta w dokumencie samej Fenenny z r. 1291^{5 6}), w którym przez nadanie posiadłości ziemskich wynagradza zasługi Lodomerii archiepiscopi Stri-goniensis... dominum et charissimum consortem nostrum Andream dei gracia Hungarie regem et nos vix esti-mabilibus obseguiis, antę coronacionein Domini nostri et post... proseąuentis. Ustęp powyższy nasuwa domniemanie, jakoby usługi arcybiskupa wyświadczane były obojgu małżonkom królewskim nie tylko po koronacyi Andrzeja, ale i przedtem, a stąd wynikłby już sam przez się wniosek, że Fenenna poślubioną była Andrzejowi jeszcze przed jego koronacya. Tłomaezenie takie nie jest jednak koniecznem; Fenenna mówi bowiem ryczałtowo o usługach arcybiskupa wobec Andrzeja i niej; gdy zaś Włodzimierz świadczył Andrzejowi usługi jeszcze przed koronacya, przeto trzeba tu było wspomnieć o nich łącznie w jednym ustępie; nie wyklucza to jednak domniemania, że usługi wobec Fenenny odnoszą się dopiero do czasu po koronacyi Andrzeja, a tłomaezenie takie, wobec dat, zawartych w poprzednio omówionych dokumentach, staje się koniecznem. W każdym razie uwagi godną jest rzeczą, że Fenenna, wspominając o usługach dawniejszych, mówi tylko o koronacyi samego Andrzeja, nie zaś i swojej (antę coronacionem Domini nostri), czem pośrednio wywód niniejszy potwierdza'⁵).

Data śmierci Fenenny da się dość dokładnie ustalić na podstawie wzmianek źródłowych o zaślubinach Andrzeja z Agnieszką, córką Albrechta I, księcia austryackiego, a później króla niemieckiego. Contim Vienn.⁷) podaje pod r. 1295: Eodem anno antę carnisprwimn Andreas rex Ungarie... duxit in uxorem jiliam domini Albert i ducis Austrie. Inne kroniki austryaekie, jako to: Rocz. Zwetl. ■-), Gontin. Zwetl.⁹) mają również wiadomość o tern zdarzeniu, nie podają jednak pory roku, w której Andrzej zawarł ponowne śluby, a jako datę roczną wymieniają nie rok 1295 ale 1296; wreszcie Contin. Florian.¹⁰) obok daty rocznej 1296 podaje nawet bliższe określenie czasu: post Natieitatem Domini (t. j. po 25 grudnia 1295 r.). Istnieje zatem sprzeczność pomiędzy źródłami; gdy bowiem według jednego ślub odbyć się miał w początkach r. 1295, według innych wypadek ten zdarzyć się miał dopiero r. 1296, a w każdym razie po 25 grudnia 1295 r. Próbowano ją tło-

1

Fejer, Cod. dipl. Hung. V. C. 324. — -) Por. o tem Fessler-K1 ein, Gesch. Ung. I. 442. — 3) Nagy, Cod. dipl.

2

patr. IV. nr. 57. — 4) Florianus, Hist. Ilung. font. dom. lit, 109. — 5) Fejer, Cod. dipl. Hung. VI. A. 90; na nowo przedru

3

kowany u Knauza, Monum. eccl, Stngon. II. nr. Sil.— <>) Historycy węgierscy, uwiedzeni treścią niniejszego dokumentu, n. p.

4

F e s sle r-K 1 e i n, Gesch. Ung. I. 442. przyjmują, że Andrzej poślubi! Fenennę jeszcze jako książę slawoński. Katona, Ilist. crit. VII.

5

1027 kwestyą ustalenia daty zaślubin ostrożnie obchodzi; Schier, Reg. Hung. 239 zdaje się przechylać do mniemania, że ślub

6

odbył się już po koronacyi Andrzeja; W er t ner, Az Arpad. csal. tortenete 573 przyjmuje, że małżeństwo odbyło się około roku

7

1290. - 7) Mon. Germ. SS. IX. 718. — 8) Ibid. SS. IX. 679. — 9) Ibid. SS. IX. 658. — 10) Ibid. SS. IX. 750.