0012801

248

pada: „Mas tu płacom!" Pomyślałek se, z,e kpi se mnie, ale mu sie sprzycał nie bedzies, hoć mi straśnie markotno było, bok cały dzień minon. Wzionek torbę i wyhodzęcy wysułek te strużyny; ale kiek wyseł na pole, patrzem w torbę, a tu ni ma strużyn, bok nie sićkie wysuł, bo mi sie po torbie obrały, ino som jest dukaty. Było ik kiełka. Kiebyk był sićkik strużyn nie wysypał, byłbyk sie zra-tował dość godnie, ale jek musiał być nie godny. Pomyślałek se: „Dziadowi nie daj koma, ba torbę i kij". I po-sełek. Zahodzem do hałupy, a baba mie ze zębami przyje-na: „Kaś ty był tyle casy, co cie trzy dni domaniebyło?" mi sie to ino kwilka widziało, ale se myślem: Nie bedem baj, Nie wiedziałek, kie ten cas tak warto przeleciał, bo sie z głupiom babom dogadował, bo to u nik włosy długie, a rozum straśnie krótki, haj. I kułek pote dalej, to siekiery, to co sie kany trafieło; jaz tu znowu po kiełku rokak przyseł mój wojak i znowujek mu robieł podkowy, a jak juzek dość narobieł, to my pośli tam ka i pryndzej. Myślem se, nie bedem ja juz taki głupi. Nie bedem strużyn praskał. Kujemy. Ja sie ucion w palec, haj, toz tok naklon głośno, a tu co sie nie robi, wstajom ci na około mnie. Mnie strąk obujon. Jeden sie pyta: „Bracie! cy juz cas?“ Ale mój wojak mu tak pada: „Nie jesce, śpij dalej"! Na mnie sie ostro popatrzał i pogrozić! mi palcem. Jak my kuć skońcyli, to mi znowu wsuł przygarznie strużyn do torby, haj. Idem. Kiek wyseł, patrzem w torbę. Kielo bedem dudków miał, a tu w torbie trzaski z kopyt, jak były. Ja sie ozpajedzieł, bo mi easu było zal, ałek se pote pedział: „Zej ja tu bez to dziadem nie bedem". Wysułek trzaski i poseł. Na Kierak wskocyłek, haj, telęzego do żyda. Wypiłek, a kie sie ozór pomaści, to i lekcej hodzi. I tak wypaplałek syćko żydowi. Zyd ozgadał po świecie, cok mu napedział, haj.

I teraz co sie nie robi, roki lecom i lecom, a konie nie kute, bo ta teraz bodaś kogo nie puscom, bo musi

być taki parobek, co ku dziewkom nie hodzi, haj. Ja za karę sie zaraz oznimóg i leżem tak juz moc roków. Z Panem Bogiem nie bedzies w karty grał, haj.

Tak to prosem piknie, gadał mi ten Fakla, a świer-cki, to mu ciureeke z ocy leciały, haj.

Szkoda niepowetowana, że nie spisano więcej takich legend, opowiadanych przez Sabałę.

X.

Nierównie większe szczęście miały Sabałowe bajki i przypowieści, które znalazły wielu ewangelistów, a w tej liczbie i takich, jak Sienkiewicz, Witkiewicz, Dembowski, i najbardziej zasłużony pośród nich wszystkich, Andrzej Stopka, który sam jeden spisał ich około dwudziestu. O bajkach tych powiada Witkiewicz, że są one „jako kompozycja całości, ścisłość i obrazowość wyrażenia, postawienie każdego wyrazu tam gdzie należy i właśnie takiego, jak trzeba, jako wypunktowanie, podkreślenie sensu moralnego, zupełnie nad-zwyczajnemi zjawiskami artystycznemi“.

Z bajek tych, jedynych w swoim rodzaju, największą sławą i popularnością cieszy się w Polsce, w całej Polsce jak długa i szeroka, „Sabałowa bajka", spisana w r. 1891 przez Sienkiewicza, a wydrukowana poraź pierwszy w „Tygodniku illustrowanym" z szeregiem illustracji Piotra Stachiewicza, w ciągu tegoż roku 1891. W rok później ogłosił nieco odmienny jej tekst Bronisław Dembowski, a w roku 1897 podał ją jeszcze w innej redakcji Stopka w swej książce o Sabale.

Który z tych trzech tekstów jest najautentyczniejszy? Trudno orzec, albowiem wszyscy trzej ewangeliści Sabałowi, i Sienkiewicz, i Dembowski, i Stopka, spisali tę słynną bajkę na podstawie opowiadania Sabały, które słyszeli z jego własnych ust. Ale Sabała opowiadał ją rozmaicie, za każdym razem wprowadzając różne drobne warjanty. Dlatego wszystkie