0044

33

Badanie powierzchni ziemi.

Portret Ameriga Yespucci.

Według O. Dappera „Die unbekannte Neu© Welt“, Amsterdam 167 .

co wpływ największy wywarli na życie umysłowe poczynającego się wieku XVII, o ile to się tyczyło wyobrażeń o ziemi. Dobitny tego przykład daje Cabral, który 1500 r. próbował w Brazylji porozumieć się z krajowcami po arabsku, a rzecz ciekawa jeszcze, że Amerigo Vespucci, który przecież we wszystkich kw^restjach praktycznych nautyki był powagą również uznaną jak i w kosmografji naukowej, aż do śmierci swej, która nastąpiła 1512 r., tak samo stanowczo jak dawniej Kolumb, teorji się jego trzymał.

W pierwszej przeto połowie okresu wielkich odkryć geograficznych odkrycia Kolumba przedstawiały się w oświetleniu innem zupełnie aniżeli nam, gdy szybkie przeinaczenia ówczesnych pojęć kosmograficznych ukazują się w spokojnej perspektywie czterowieko-wego oddalenia. Przez dosięgnięcie wybrzeży zachodnich średniowieczne wyobrażenia o ziemi nie-tylko się nie rozpadły, ale skutkiem pozornej zgodności panujących tam stosunków z brzegiem wschodnim Azji zyskały dopiero potwierdzenie.

W szczegółach zapewne niewszystko odpowiadało oczekiwaniom, począwszy od braku Antylji aż do trudności wyszukania wyspy Cipangu i obfitości złota, ale w ogólności ocean zachodni okazał się istotnie wązkim, jak to przewidywano, a nawet obliczano. Można było teraz z uzasadnieniem powtórzyć stare twierdzenie Strabona, że ląd stały obejmuje tak powierzchnię ziemi, jak chlamida, krótki płaszcz rycerski Macedończyków, przystaje do ciała. Wązki ocean jest to otwarta strona przednia, sam płaszcz zaś przedstawia ogromny obszar lądu.

Wszechświat i człowiek.—Tom IV.