ABC80 Wiosna

—    Mamo, czy ja znów muszę pić to wstrętne mleko z miodem?

—    Nie, wcale nie musisz, ale jak nie wypijesz, to nie puszczę cię jutro na basen.

—    Mamo, to przecież niesprawiedliwe, dlaczego mogę pójść na polski, a nie mogę na pływalnię?

—    Nie mędrkuj, tylko pij mleko.

—    A jak wypiję?

—    To się zastanowimy.

—    Tatko, a w środę robiliśmy

koreczki.

—    Jakie znów koreczki ?

—    Takie, wiesz. Jak pan każe zwinąć się w kłębek, to trzeba kolana podciągnąć pod brodę, objąć rękoma, zanurzyć się w wodzie i jak najdłużej wytrzymać pod wodą. Ale to nam wcale nie wychodzi i pan się śmieje mówiąc: „jesteście jak koreczki wrzucone do wody, ona was wypiera”. A potem znów próbujemy zwinąć się i siedzieć na dnie, ale ta woda znów nas wypycha na wierzch. A właściwie dlaczego?

—    Przecież sam powiedziałeś. Korek wrzucony do wody wypływa na wierzch, gdyż woda go wypiera. Tak samo wypiera wasze drewniane deski do pływania.

—    Wcale nie drewniane, tylko ze styropianu.

—    O, te są jeszcze lżejsze, pływają pewnie doskonale.

—    Tak, ale nie powiedziałeś mi, dlaczego woda wypycha dzieci.

—    Ponieważ dzieci też są lekkie. — To dlaczego mama czytała mi w gazecie, że w Wiśle utopiło się dwóch chłopców z pierwszej klasy?

—    Ci chłopcy nie znali praw fizyki i dlatego się utopili.

—    Jak to nie znali praw fizyki? Przecież dorośli też się topią, chociaż chodzili kiedyś do szkoły.

—    Widocznie też nie znają fizyki albo może wpadają w pani-

kę. Czasem są zresztą inne powody: atak serca, skurcz nogi lub ręki.

—    A co to za prawa fizyki.

—    To jest tak, Maćku. Jak weźmiesz kamień i podobnej wielkości

, kawałek kory z drzewa i wrzucisz je do jeziora, to kamień od razu pójdzie na dno, bo jest ciężki, cięższy od wody.

—    Dobrze, ale za pięć minut musi wrócić.

—    Cześć Maćku, czy może być księżniczka Rududu?

—    Eeee, wiesz ona ma takie piękne włosy, pewnie się zniszczą.

—    To może Bulkuszek, on jest plastykowy, dobrze?

* * *

—    Oo, już jest woda w wannie. I co dalej tatko?

—    Już wiem, już wiem. Kora będzie pływać, bo jest lekka.

—    A lalka Dorotki?

—    Też chyba będzie pływać. Wiesz co tatko, poczekaj chwilkę, ja pożyczę od niej lalkę i włożę do wanny. Dobrze?

* * *

—    Dzień dobry, proszę pani, czy Dorotka może przyjść do mnie z lalką, bo właśnie tata mi tłumaczy, co tonie, a co pływa.

—    Włóżcie lalkę do wanny.

—    Pływa, świetnie pływa!

—    Doskonale. A teraz przewróćcie ją tak, żeby pływała plecami do góry.

—    Proszę pana, ona pływa, ale buzią w dół, nie ma czym oddychać — szepnęła z przejęciem Dorotka.

—    Tatko, to ja już wiem, jak to jest. Żeby dziecko nie utonęło, to musi być wyprężone i leżeć na plecach.

—    Jeśli o tym nie wie i zegnie się

w pół, to usta i nos mu się zmoczą i zachłyśnie się wodą. Tatko, a jak wrzucę żelazny klucz, to utonie?

—    Pewnie, ie utonie, klucz jest przecież ciężki.

—    Tatko, to dlaczego okręt pływa, chociaż jest ze stali ? Przecież stal jest bardzo ciężka.

—    Okręt jest wśrodku wydrążony. To jest tak jak z butelką. Jak jest pełna mleka, to tonie, gdy pusta pływa.

—    A czy można tak załadować okręt, żeby utonął?

—    Oczywiście, że można. Każdy okręt ma określone dopuszczalne obciążenie. Maluje się go innym kolorem do miejsca, do którego może się zanurzyć.

—    A właściwie po co się maluje? Przecież kapitan widzi, czy statek tonie, czy nie i nie załaduje więcej niż można. A po za tym

on wie. ile ton może mieć ładunek.

—    Hm, ale wyobraź sobie, że do portu wpływa statek, który jest bardzo zanurzony. Tak bardzo, ie dołożenie do niego 1000 kilogramów mogłoby go zatopić. Niech ten statek wpływa z oceanu do wielkiej rzeki, np. do Amazonki, i płynie 20 kilometrów w górę rzeki. Czy coś się stanie?

—    Chyba nie?

—    Proszę pana coś się chyba stanie, ale ja nie wiem co — powiedziała Dorotka/

—    Dlaczego tak myślisz?

—    Bo przecież w oceanie jest słona woda, a w rzece zwyczajna.

—    I co z tego. Czy pływałaś kiedyś Dorotko w morzu?

—    Tak, pływałam i mama mówi, że w słonej wodzie lepiej się pływa.

—    Czy wiesz Maćku, dlaczego?

—    Tak, tak, ja już wszystko wiem. Słona woda jest gęsta i bardziej wypiera Dorotkę niż zwykła woda.

—    A co z okrętem?

—    Jeżeli jest bardzo zanurzony w oceanie, to w rzece, w której woda nie jest przecież gęsta, zanurzy się jeszcze bardziej.

—    I może zatonąć. Dlatego Maćku, malując granicę dopuszczalnego zanurzenia, trzeba ją przesunąć w dół tak, żeby nie zdarzyło się nieszczęście po W|>łynięciu do słodkiej wody.

—    Tatko, a ja mam jeszcze tylko jedno pytanie. Czy jest taki kamień, który nie tonie, ale tak pływa, że wcale nie widać go na powierzchni wody?

—    Kamienie są cieżkie i idą na dno. Ale weź butelkę z wodą, zakorkuj ją i wrzuć do wanny.

—    Tonie, bo jest ciężka.

—    Wylej z niej trochę wody, zakorkuj i wrzuć jeszcze raz.

—    Tonie. Ale, popatrz tatko, teraz tak powoli idzie na dno. A ja bym jeszcze trochę odlał.

—    Popatrz, pływa, tak trochę ją widać.

—    Bo za dużo w niej powietrza. Dolej odrobinę wody — powiedziała Dorotka.

—    Popatrzcie, teraz się udało. Nie pływa i nie tonie. Ale heca. Tatko, a właściwie jak ty to robisz, że możesz być nawet trzy minuty pod wodą. Dlaczego ona cię nie wypiera tak od razu?

—    Dobre pytanie Maćku. Kiedy założę strój płetwonurka, to w żaden sposób nie mogę się zanurzyć, gdyż strój ten jest bardzo lekki i jest mi w nim tak jakbym założył trzy pasy ratunkowe. Zauważyłeś pewnie nieraz ołowiane obciążniki, jakie mam na pasie.

który sobie przypinam. Te obciążniki powodują, że jestem jak ta butelka, cały zanurzony w wodzie, ale nie idę na dno. Jeżeli machnę parę razy nogami, to znajdę się na dnie i mogę zbierać dla was muszelki. Gdy mi zabraknie powietrza, odwracam się głową w stronę powierzchni, macham , płetwami i już jestem na wierzchu.

—    Ojej, minęło już pięć minut i muszę wracać, bo mama będzie krzyczała. Oddaj mi lalkę, Maćku.

—    Proszę bardzo.

—    Do widzenia. Proszę pana, a czy jutro z Maćkiem możemy spróbować na basenie, czy woda nas unosi?

—    Oczywiście, tylko poproście swego pana, aby was pilnował.

—    Mamusiu, puść mnie jutro na basen. Posłuchaj, już nie mam chrypki. Proszę cię, puść!

—    No dobrze, ale pamiętaj o szaliku i czapce i dobrze wysusz włosy.

—    Hurrra...

BARBARA GOCŁOWSKA

PANTOGRAF

Pantograf... co to takiego ?

Tak nazywa się przyrząd, za pomocą którego można powiększać lub zmniejszać rysunki. Jak go zrobić, widzicie na ilustracji. A jak należy się nim posługiwać?

Wbijamy szpilkę w deskę stołu, pod ostrzem gwoździa umieszczamy rysunek, który chcemy powiększyć, zaś pod ołówkiem kładziemy kartkę papieru i przypinamy pinezkami.

SRL/SK* Z. NAKZęrkAMt

GrWÓZDŹ

Gdy zaczniemy obwodzie, kontury rysunku, ołowek będzie kreślił jego obraz powiększony dwukrotnie. Jeśli nasz pantograf zmontujemy przetykaj >< śrubki przer otwory 1-1 i 2-2. będzie on powiększał rysunki czterokrotnie.

Zmniejszanie rysunków wykonujemy zamieniając miejscami ołówek z gwoździem.

PINEZKA

SZPULKI,

blaszka

OD STAREJ BATERII

bateria

podstawka

ze SKLEJKI

'''' C,WOŹD2IK

MtĄCZNlK

__—WS/ry omoźziziK

¹PINEZKA

ABAŻUR Z BlBUtKI

Który odcinek jest krótszy: dolny czy górny? \ \ / / Czy odległości między dzióbkami ptaszków są y takie same czy różne? Zgadnij, a potem zmierz linijką.

RURRA ODPOWIETRZAJĄCA

./ (ze ZUŻYTEGO WKŁADU Od długopisu)

Jeżeli jesteś ciekaw, drogi czytelniku, dlaczego w naszej fontannie woda tryska w górę, zrób eksperyment z rurką.

Nalej wody do rurki.

Jeden jej koniec zatkaj palcem, a drugi przesuń do góry.

Zabierz palec. Woda wylewa się do momentu, gdy jej poziom w obu ramionach rurki będzie taki sam.

W butelce mieści się więcej wody, ale wynik doświadczenia będzie podobny.

I nic się nie zmieni, jeśli ustawimy butelkę w normalnej pozycji.

• &l l/s /ky / • CfeBUS ito-7 •

/ >0/ • 16ESu5-/i&/ • eeSuiSW •

r&mmusttc,/ m fSe&ustKu m «*j8ws//c./ •

WĘŻOWY

LABIRYNT

Kto szybciej pokaże pracownikowi ogrodnika, który zawór należy odkręcić, aby z węża polała się woda?

—    Witajcie, Panie i Panowie. Dzisiejsza sztuczka będzie niezwykle emocjonująca i dlatego osoby o słabych nerwach proszone są o opuszczenie tego pokoju.

Oczywiście taki groźny wstęp powoduje, że każde z dzieci pozostaje na miejscu i usiłuje przybrać odważną minę.

Teraz sztukmistrz wyciąga spod peleryny żaróweczkę w oprawce, dwa przewody, baterię, szklankę wody i nożyczki.

—    Panie i Panowie, za chwilę zrobi się jasno.

Sztukmistrz końcami przewodów łączy przewody z baterią. Oczywiście żarówka zapala się.

—    A teraz proszę, aby ktoś z publiczności przyszedł mi z pomocą.

Czarodziej wręcza chętnemu dziecku nożyczki i prosi o przecięcie przewodu — żarówka oczywiście gaśnie.

—    Czy naprawdę nie potraficie nic uczynić, aby stało się jasno?

Czarodziej wkłada dwa ucięte końce przewodów do szklanki z wodą i zbliżając doń czarodziejską pałeczkę wypowiada tajemnicze zaklęcie: abrakadabra hokus pokus... i nagle robi się jasno.

Czytaj uważnie, drogi czytelniku, to proste dla fizyka wyjaśnienie bez trudu powtórzysz potem sztuczkę przed gronem znajomych.

Ażeby żarówka świeciła, musi mieć jakieś źródło zasilania: może to być elektrownia, może być akumulator, a może być również i zwykła bateryjka. Ale to jeszcze nie wystarczy, trzeba żaróweczkę połączyć przewodami z bateryjką, aby mógł popłynąć prąd.

Już czuję, drogi czytelniku, co chcesz mi powiedzieć, że to nieprawda, że przecież w Twojej latarce nie ma przewodów, a mimo to świeci.

Bo widzisz, bardzo często mamy w życiu do czynienia z trochę nienormalnymi obwodami. Źródłem energii jest oczywiście bateryjka, odbiornikiem — żarowe czka. Ale gdzież są tu przewody? Otóż w tym dziwnym obwodzie rolę jednego przewodu gra metalowa obudowa latarki, rolę zaś drugiego — wąska blaszka wewnątrz obudowy, dociskana wystającym na zewnątrz guziczkiem.

Widzisz więc, mój drogi, że prąd może płynąć w obwodzie zamkniętym nawet wtedy, gdy część tego obwodu stanowi jakieś inne ciało, a nie typowy przewód elektryczny w postaci drutu lub linki splecionej z cienkich drucików. Jeżeli w szklance z czystą wodą zanurzysz dwa końce rozciętego obwodu użytego w sztuczce, to oczywiście prąd nie popłynie. Ale jeśli wsypiesz do szklanki trochę soli, to żarówka zaświeci. Rolę przewodu w obwodzie elektrycznym może grać również roztwór soli.

Musisz tylko przed występem u- tajemnicze zaklęcie dyskretnie mieścić sól w czarodziejskiej rói- wsypać do szklanki i zamieszać, dżce (zrobionej na przykład z cienkiej rurki), a potem wymawiając    WASZ MAG

Rozwiązanie "Odgadnij,,: 1-E; 2-C; 3-B; 4-D; 5-A.

,    Rozwiązanie rebusów:

młot, płetwonurek, fontanna, wiertarka.

Rozwiązanie zagadki „Wężowy labirynt”: środkowy.

WYDA WWCtWO CZASOPISM l KSIĄŻEK TECHNICZNYCH

X SIGMA

PHZfDSIfBIORS TWO NACZELNEJ ORGANIZACJI TECHNICZNEJ

Wydawco: Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA-Przedsiębiorstwo Naczelnej Organizacji Technicznej Adres Warszawa 1 ul. Czackiego 3/5. nr kodu 00 950. te|. 21-21-12 Redaguje Kolegium Kalejdoskopu Techniki.

Rysunki wykonali' S Ciecierski. M- Teodorczyk. W- Wajnart

Majsterkowicze mają wykonać różne prace.

Pomóżcie im dobrać właściwe narzędzia.-

Cena