Magazyn6701

53

EKSTERYTORJALNOŚĆ

imperfectae, ponieważ są. pozbawione sankcji. — Na e. ratione materiae składają się następujące przywileje i wolności, które są wyjątkami od ogólnej zasady podlegania władzy miejsca pobytu; powinny one opierać się na wyraźnym tytule prawnym (zwyczaj, umowa, i oparte na nich przepisy wewnętrzne państw) i jako wyjątki od zasady winny być interpretowane ściśle:

a)    Wolność od ciężarów bezpośrednich. — Osoba eksterytorjalna wolna jest od wszelkich podatków, opłat i świadczeń mających charakter osobisty; a więc nie płaci, ani na rzecz państwa przyjmującego, ani na rzecz instytucyj samorządowych, podatku od kapitału i od dochodu, nie może być zmuszona do uiszczania opłat na rzecz ubezpieczalni społecznych za swoją służbę; gmach, w którym mieszka, wolny jest od kwaterunku i opłat zastępczych i t. p. — Poza tern większość państw przyznaje osobom eksterytor jalnym wolność od opłat celnych. Sprawę tę w Polsce reguluje od d. 29. X. 1934 r. Rozporządze^ nie Prezydenta Rzplitej z d. 27. X. 1933 r.

0    Prawie Celnem (Dz. U. R. P. ex 1933, Nr. 84, poz. 610) w art. 22 ust. I pkt. 1

1    pkt. 2 lit. a) i b), oraz art. 42 pkt. 5. Przepisy wykonawcze znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Skarbu z d. 9. X. 1934 r. (Dz. U. R. P. ex 1934, Nr. 90, poz. 820) i w Instrukcji Ministra Skarbu z d. 31. I. 1935 ^r- — Nie jest natomiast osoba eksterytorjalna wolna od podatków pośrednich (konsumpcyjnych), oraz od opłat za określone świadczenia, jak opłaty stemplowe, rejentalne, pocztowe, telegraficzne, telefoniczne, kolejowe, okrętowe i t. p. — Poza tern ponosi ona opłaty związane z nieruchomością, położoną w państwie pobytu jak podatki od nieruchomości, koszty hipoteczne, opłaty aljenacyjne, o ile dana nieruchomość nie ma przeznaczenia urzędowego (gmach poselstwa lub ambasady).

b)    Nietykalność gmachu poselstwa. — Dawniej wszędzie, a obecnie jeszcze w niektórych państwach azjatyckich (Dzielnica poselstw w Pekinie), e. rozciągała się na całą dzielnicę, w której położony był gmach poselstwa (zwało się to jus ąuarteriorum, franchise des quartiers). Z reguły jednak e. przysługuje tylko gmachowi poselstwa lub ambasady (franchise de l’hótel). Przywilej ten polega na tern, że bez zgody przedstawiciela dyplomatycznego żaden urzędnik państwa przyjmującego nie może wejść do gmachu, zajętego przez biura legać j i lub mieszkanie posła, dla wykonywania czynności urzędowych. — E. gmachu poselstwa ma charakter refleksyjny, to znaczy, że przysługuje mu dlatego, że mieszka w nim osoba eksterytorjalna i tak długo, póki tam mieszka, niezależnie od tego, czy jest on, lub nie, własnością państwa obcego. Tak zwane zatem prawo azylu (jus a s y 1 i), t. j. prawo osłaniania przestępców zwykłych i politycznych, którzy schronili się do gmachu poselstwa lub ambasady, nie da się uzasadnić e. W normalnych warunkach współżycia państw cywilizowanych prawo to nie istnieje. Poseł obowiązany jest na żądanie władz miejscowych wydać zbiegłego przestępcę, przyczem wydanie to nie ma bynajmniej charakteru procedury ekstradycyjnej. W razie odmowy wydania, władze miejscowe miałyby prawo wkroczyć do gmachu poselstwa i zabrać siłą zbiega; zwykle jednak ograniczają się one do otoczenia gmachu kordonem policji, dla uniemożliwienia zbiegowi ucieczki, zanosząc równocześnie drogą dyplomatyczną skargę na posła do jego rządu. — Wyjątek od tej zasady stanowią państwa o nie uporządkowanych stosunkach politycznych, jak Chiny i Persja, albo w których wojny domowe są zjawiskiem częstem, jak niektóre republiki południowo i środkowo amerykańskie, lub wreszcie państwa, jak Meksyk i Hiszpanja republikańska, których rządy stosują metody, obrażające uczucia humanitarne narodów kulturalnych. — W tych państwach obce poselstwa i konsulaty mają prawo udzielać schronienia przestępcom politycznym.

c)    Nietykalność korespondencji urzędowej. — Osoby eksteryto-rjalne, a zwłaszcza przedstawiciele dyplomatyczni i zwierzchnicy państw, mają prawo porozumiewać się bez przeszkód ze swoim rządem, a więc mają prawo używania pisma szyfrowego, wysyłania i przyjmowania kurjerów dyplomatycznych, posiadania własnej stacji radjotelegraficznej; ich pisma i depesze nie powinny być perlu-strowane i t. d.

d)    Nie podleganie jurysdykcji władz administracyjnych. Przywilej ten jest często rozumiany mylnie, jako prawo niestosowania się do przepisów i rozporządzeń policyjnych. W rzeczywistości osoba eksterytorjalna, tak sa-