Magazyn6801

54

EKSTERYTORJALNOŚĆ — EKSTRADYCJA

mo jak wszyscy przebywający na teryto-rjum danego państwa, powinna stosować się do obowiązujących tam przepisów administracyjnych, wydawanych ze względu na dobro i porządek publiczny. Ponieważ jednak, jak już mówił Hugo Grocjusz, omnis coactio a legato abesse debet, osoba eksterytorjalna nie może być ani zmuszana do stosowania się do tych przepisów, ani, w razie ich przekroczenia, karana. Jedyną sankcją jest skarga, zaniesiona drogą dyplomatyczną do jej rządu.

e)    Nie podleganie orzecznictwu sądów cywilnych. — Uważa się, że osoba eksterytorjalna dla spraw, związanych z jej statutem personalnym, zachowała domicyl we własnym kraju, pomimo przebywania zagranicą. W razie zatem jej śmierci, otwiera się postępowanie spadkowe w kraju, jej dzieci urodzone zagranicą uchodzą za urodzone w jej ojczyźnie. — W sprawach spornych żaden sąd obcego państwa nie może przyjąć powództwa cywilnego przeciwko osobie eksterytorjalnej; nie wolno mu ani orzec przymusu osobistego, ani zająć rzeczy za długi (por. art. 5 polskiego Kodeksu Postępowania Cywilnego z r. 1932). — Ponieważ e. przysługuje pi zedstawicielom dyplomatycznym nie osobiście, ale jako reprezentantom ich rządów, mogą oni zrzec się tego immunitetu tylko za wyraźną, na piśmie wyrażoną, zgodą swego rządu. — Zrzeczenie się przywileju e. jest wyjątkiem od zasady, wobec czego należy je interpretować ściśle, to znaczy, że bez wyiażnej wzmianki o tern, akcja wzajemna jest niedopuszczalna, oraz że zgoda na wydanie wyroku nie oznacza jeszcze zgody na poddanie się wykonaniu i dopuszczenie kroków egzekucyjnych (por. § 2 art. 550 Kodeksu Post. Cyw. z r. 1932). W myśl art. 162 tegoż Kodeksu, Minister Sprawiedliwości i Minister Spraw Zagranicznych wydali Rozporządzenie z d. 29. XII. 1932 r. w sprawie doręczania pism sądowych... osobom, będącym w służbie dyplomatycznej państw obcych, tudzież oso-lx>m u nich zamieszkałym (Dz. U. R. P. ex 1932, Nr. 118). — Przywilej nie podlegania jurysdykcji cywilnej dzieli, razem z przedstawicielem dipdomatycznym, jego rodzina cwaz personel misji. Przywilej ten ma w danym przypadku charakter akceso-ryjny.

f)    Niepodleganie orzecznictwu sądów karnych. — Osoby eks-terytorjalne nie podlegają nigdy orzecznictwu obcych sądów karnych bez wyraźnej zgody swego rządu. Ustawodawstwo polskie jest pod tym względem bardzo kategoryczne. Art. 33 Kodeksu Postępowania Karnego z r. 1932 stanowi, że orzecznictwu polskich sądów karnych nie podlegają: uwierzytelnieni w Polsce przedstawiciele dyplomatyczni państw obcych, personel misji, jej personel kancelaryjny, służba poselstwa, posiadająca obywatelstwo państwa wysyłającego, wreszcie inne osoby, korzystające z prawa e. na mocy ustaw, umów lub ustalonych zwyczajów międzynarodowych; a art. 148 pozwala dokonywać rewizji w biurze lub mieszkaniu wyżej wymienionych osób tylko za zgodą wiaści\ ego przedstawiciela dyplomatycznego. — Sądy nie mają również prawa wzywać osoby eks-terytorjalnej do składania osobiście zeznań w charakterze świadka (t. zw. franchise testimoniale); ma ona prawo zawsze odmówić takiemu żądaniu, a w razie zgody, tnusi być przesłuchiwana u siebie w domu przez umyślnie delegowanego w tym celu urzędnika. — W razach nadzwyczajnych, gdy zachowanie się osoby eksterytorjalnej zagraża bezpośrednio bezpieczeństwu państwa przyjmującego lub jego obywateli, przywilej ten gaśnie, bo wtedy, jak mówi Ortolan, „i 1 n e s’a g i t plus de p u-nir, il s’agit de defendre“.

Literatura : Blunchod L.: De I*asile et du droit d’cxpulsion. Lausanne 1890. — Carlino P.: Genesi e fondamento delle im-munitćt diplomatiche. Roma 1915.— Broin C.s L'exlerritorialit£ des agents diplomatiques. Genive 1895. — Frisch Hans: Der v6lkerrechŁliche Begriff der Exterritorialitdt. Wien 1917. — Heyking A. de: VexterritorialiU. Paris 1926. — Ozanan Ch.: Lfimmunite citńle de juridiction des agents diplomatiąues. Paris 1911. — Piełri F.: £tude critigue sur la fiction d*exter-rilorialiU. Paris 1925. — Piggot F.: Exterritoriaiiiy. London 1907. — Reimers F.: Kritische Bemerkungen zur Exterrito-rialitdtslehre. Berlin 1908. — Boeder er J.: De Vapplicalion des tmmunitis de Vambassadeur au personnel de Vambassade Paris 1904. — Sztcarcenberg Czerny Kazimierz dr.t Immunitety dyplomatyczne i konsularne. Warszawa 1935. — StHsoicerr Leo: Vezterritorialitć et ses principales applica-faorw. _t,Recueil des Cours” Akademji Haskiej. Paris 1923— I—1. — Tobar y Borgono C. M.: L*as ile inteme deeant le Droit intemational. Barcelonę 1911. — Toat-Bellucci L. A.: Sulle immunitd diplomatiche. Roma 1903.

Juljan Makowski.

Ekstradycja.

E. (wydawanie przestępców) w stosunkach między państwami stanowi ważny środek wzajemnej pomocy dla walki z przestępstwem (internationale Rechtshilfe, entr’-