Magazyn6�101

847

JUGOSŁAWJA

swego tery tor jum wkraczająca i na obszar Europy środkowej, zajmująca większą część wschodniego wybrzeża Adrjatyku, J. rozciąga się od 46° 53’ do 40° 51’ szer. pin. i od ^I3°43’ do 23⁰O2’ dług. wsch., mierząc 247 542 km² (dawniejsze obliczenie: 248987). Granice J. są lądowe: od płn.-zach. z Włochami 290 km, dalej z Austrją 324, od pin. z Węgrami 623, od płn.-wsch. z Rumunją 557, od wsch. z Bułgarją 536, od pld. z Grecją 262, od pld.-zach. z Al-banją 465; oraz morskie: 700 km z Wiochami i 5 197,6 własnego wybrzeża (1 589,6 lądu i 3608 wysp; wybrzeże J. w linji powietrznej mierzy 550 km). Granice naturalne, oprócz morskiej, ma J. częściowo od strony Wioch i Austrji — górskie, Węgier i Rumunj i — rzeczne. Pozostałe odcinki mają charakter sztuczny, korzystny dla J. tam, gdzie zostały one przez nią wykreślone: od strony Węgier, Bułgarji, Albanji, częściowo Austrji, na innych odcinkach niekorzystny, gdzie bądź podyktowała je druga strona: Włochy, bądź też granicę stworzył kompromis: od strony Rumunji w Ba-nacie, Grecji, częściowo Austrji. — Do J. należy 914 wysp na Adrjatyku, w czem 85 zamieszkanych; największe: Krk 408 km², Brać 396, Hvar 289. — Administracyjny podział od r. 1929: 9 banów in, nazwanych od głównych przepływających przez nie rzek (z wyjątkiem ban. Primorskiej): Dravska 15 849 km², Drinska 27 845, Dunavska 31 229, Moravska 25 466, Primorska 19653, Savska 40435, Vardarska 36672, Vrbaska 18917, Zetska 30997; stolica Białogród z przyległemi miastami Zemunem i Panćevem tworzy osobny obwód (378 km²). Banowiny dzielą się na 338 powiatów (srez). Poprzednio, 1922—1929, J. dzieliła się na 33 okręgi (oblasti), a przedtem jeszcze na prowincje historyczne.

2. Ludność. Spis z 31. I. 1921 r. wykazał 11 984911 głów, w dn. 31. III. 1931 r. zaś ¹3 934 038, t. j. wzrost o 16,3%; tymczasowe obliczenia na dzień 31. XII. 1935 r. podają 14,95 ^milj. głów. Gęstość zaludnienia w 1931 r. — 56,3 na km² (1921 — 48,4); poza obwodem stolicy najgęściej jest zaludniona banowina Dunaju (głównie Banał), potem Drawy (Słowenja) i Sawy (Chorwacja), najrzadziej Zety (Czarnogóra). Mężczyzn w 1931 r. było 6892 tys., kobiet 7042 tys. — Wyznania (1931): 6785501 prawosławnych, 5 217 847 rzym. katolików, 1 561 166 muzułmanów; resztę obejmują pozostałe wyznania. — Narodowości: 83% Jugosłowian (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), 4,2% Niemców (499 tys.), 3.9% Węgrów (468 tys.), 3,7% Albańczyków (342 tys.); nadto 132 tys. Turków, 64 tys. Rumunów, 9 tys. Włochów. W porównaniu ze spisem 1921 r. liczba głów mniejszości narodowych zmniejszyła się o ± 25%, Rumunów nawet

0    ćo%. W znacznej mierze zjawisko to przypisać należy emigracji tych narodowości do ich państw narodowych, częściowo zaś widzimy tu powrót do serbskiego poczucia narodowego grup wynarodowionych (np. Albańczycy). W Bośni żyją nadto pewne grupy osadników polskich. — Jugosłowianie dzielą się na mówiących jednym językiem Serbów i Chorwatów (Serbo-chorwatów) — pierwsi są niemal wyłącznie prawosławni i używają grażdanki (cyrylicy), drudzy są katolikami i piszą alfabetem łacińskim — oraz na mówiących odrębnym językiem i wyłącznie katolickich Słoweńców; około 600 tys. S erbochor watów wyznaje islam. — Sporna jest zdaniem wielu uczonych kwestja narodowości Słowian macedońskich, 500—600 tys. głów. Mówią, oni narzeczami przejściowemi między językiem bułgarskim a serbochorwackim

1    długi czas uważani byli za Bułgarów. Od przyłączenia tych obszarów w r. 1913 do Serbj i krajowi i ludności nadany został charakter serbski, podobnie jak i przyłączonym do J. w r. 1919 skrawkom obszaru Bułgarji. Statystyka jugosłowiańska nie uznaje istnienia mniejszości bułgarskiej w J. Zawzięty spór o ludność Macedonji, prowadzony przez kilkadziesiąt lat między Serbami a Bułgarami, zaczął przycichać dopiero po r. 1934 w związku ze zbliżeniem między J. a Bułgarją. — Na obszarze Ser-bji i Macedonji żyło również kilkadziesiąt tys. Arumunów (Kucowołochów), których obecnie statystyka nie wykazuje. Częściowo przynajmniej wyemigrowali oni do Ru-munji.

3. Ukształtowanie powierzchni. Przeważnie, bo w */b> J- ]'^est krajem górzystym: średnia wysokość nad poziom morza wynosi 569 m; najwyższe wzniesienie ma płd.-zach. banowina Zety — 878 m, najniższe banowina Dunaju — 151 m i tylko ta ostatnia prowincja posiada charakter przeważnie nizinny. Tylko 73 tys. km² z obszaru J. ma wzniesienie o—200 m, dalej 43 tys. km* — 1 000—2 000 m, a 1 233 km*