Magazyn6701

NIEPODZIELNOŚĆ GOSPOD. WIEJSK. — NIEPROPORCJ. PRZYCHODU PRAWO 81

tał. Jeżeli za normę wyposażenia dzieci weźmiemy 5 000 złotych, to suma ta wchodzi do gospodarstwa przy jego obejmowaniu i to ułatwia spłatę rodzeństwa. Również dożywocie rodziców jest ułatwieniem spłaty, ponieważ wpływa na zmniejszenie ceny szacunkowej całego gospodarstwa.

Od długiego szeregu lat dyskutowana jest w Polsce kwestja przymusowej niepodzielności, jako zasady powszechnie obowiązującej dla gospodarstw włościańskich. Dawniejsze poglądy polegały na tern, że uznawano, iż tem szkodliwsza jest podzielność, im mniejsze jest gospodarstwo. Między in-nemi wyrazem tych poglądów była ustawa rosyjska, obowiązująca w województwach centralnych, na zasadzie której nie wolno jest d. ielić gospodarstw włościańskich na części mniejsze od ó morgów. Stopniowo jednak powstała świadomość tego, że niepodzielność właściwie tyczyć się powinna tylko pewnej kategorji gospodarstw począwszy od pewnego minimum obszaru. Zarysowały się dwa dosyć znacznie różniące się od siebie poglądy, które się wyraziły w formie projektów ustaw. Pierwszy z nich, mniej radykalny, powstał w Min. Reform Rolnych i był przedłożony Radzie Ministrów przez ministra Staniewicza. Był on wynikiem długoletnich studjów i narad. Projekt ten wychodził z założenia, że niepodzielność gospodarstw włościańskich powinna być stopniowo wprowadzana w Polsce, przyczem był wogóle dosyć liberalny. Rząd miał prawo decydować, na jakich obszarach i w stosunku do jakich gospodarstw miała być zastosowana odnośna ustawa. Właścicielowi gospodarstwa pozostawiano dużą swobodę, mógł on wybierać dobrowolnie przejemcę gospodarstwa i wogóle mógł przejawić dużo inicjatywy w sposobach spłaty rodzeństwa. Pod wpływem braku funduszów na sfinansowanie kredytów na spłaty rodzeństwa trzeba było projekt ministra Staniewicza zarzucić. W 1937 z podobnym projektem wystąpił poseł Bartczak, przedkładając Sejmowi gotowy projekt ustawy. Projekt ten wzorowany był na ustawie hitlerowskiej o włościańskich osadach dziedzicznych.

Niepodzielność gospodarstw włościańskich nie powinna tyczyć się wszystkich mniejszych warsztatów rolnych. Niemniej dzisiejszy stan rzeczy w Polsce, gdzie formalnie niepodzielne są tylko 200 000 gospodarstwa, nie może być długo tolerowany Istnieje konieczność rozszerzenia zasady niepodzielności na znacznie większą liczbę gospodarstw. Nie wpadając w przesadę, możemy dążyć do tego, ażeby dojść do miljona niepodzielnych gospodarstw włościańskich. Gdyby przeciętny obszar takiego gospodarstwa wynosił 12 ha, mielibyśmy 12 miljonów hektarów ziemi objętych zasadą n^:epodzielności gospodarstw. Przeludnienie wsi polskiej każe być bardzo ostrożnym we wszelkich zabiegach, zmierzających do odejmowania prawa dziedziczenia ziemi poszczególnym współspadkubiercom. Sprawa niepodzielności gospodarstw włościańskich wiąże się z ogólną polityką gospodarczą państwa, mającą na celu uprzemysłowienie kraju i przeniesienie znaczniejszej części ludności żyjącej z rolnictwa do innych zawodów.

Literatura: Babiński W.1 Niepodzielność drobnych gospodarstw wiejskich na ziemiach Rzeczypospolitej. Warszawa 1928. — Jatcormki Wl. L.t Projekt kodeksu agrarnego. Warszawa 1928. — Landom W.t Poglądy włościan w sprawie niepodzielności gospodarstw wiejskich. Warszawa 1930. — Ludkiescic E.s Spratoa obrotu ziemią oraz niepodzielność gospodarstw włościańskich w Polsce. Warszawa 1929. — Tanie: Podręcznik polityki agrarnej. Wesrszawa 1932. — Śsciątkoscski H.s Zagadnienie niepodzielności gospodarstw wiejskich. Warszawa 1938. — Siciersttcska W.: O utrwalenie wyników przebudowy ustroju rolnego. „Rolnictwo*\ 1937.

Zdzisław Ludkiewicz.

Nieproporcjonalnego przychodu prawo.

Koszty produkcji są jednem z podstawowych zagadnień teorji ekonomji. Problem ten polega na ustaleniu charakteru zależności funkcjonalnej, istniejącej pomiędzy wielkością produkcji a kosztami wytwarzania. Koszty produkcji (chodzi tu właściwie o funkcję kosztów produkcji) są określone z jednej strony przez czynniki ściśle techniczne, z drugiej zaś strony przez czynniki rynkowe (ceny względnie wynagrodzenia krańcowe czynników wytwórczych). Należy zauważyć, że stanowisko, zajmowane przez konkretnego przedsiębiorcę w związku z problemem kosztów produkcji i techniki wytwarzania jest zasadniczo odmienne od stanowiska, zajmowanego przez teoretyka ekonomji. Przedsiębiorca usiłuje zdobyć bardzo szczegółowe wiadomości techniczne, dotyczące produkcji danego towaru (bada zatem, z jakim skutkiem mogą być zastosowane w produkcji określone

Encykloprdja nauk politycznych- 6