Magazyn6t301

739

INWENTARZ GOSPODARSTW WIEJSKICH — INWESTYCJE

z tej grupy swą względną krótkotrwalością. I. p. uważany bywa za czasowo unieruchomiony kapitał obrotowy, ale właściwie spół-działają przyton także kapitały nieruchome, a nade wszystko siły przyrody i ziemia, której rolnik powierza wszystkie swe nakłady i zabiegi. I. p. jest więc przejściowym składnikiem majątkowym w procesie przeobrażeń materji i energji, jak jakiś półfabrykat w stadjum powstawania stale rosnący i przeobrażający się do czasu jego wykończenia; sam w sobie me ma samo-istności, gdyż związany jest z ziemią, ale w pewnych wypadkach przy tranzakcjach wymiennych zachodzi potrzeba odrębnego jego szacowania.

Szacowanie i. p. przeprowadza się na drodze pośredniej przez wykalkulowanie poniesionych kosztów lub też spodziewanych korzyści. Jako koszty wchodzą w grę nakłady ' na uprawę, nawożenie, nasienie, udział w kosztach ogólnych, podatki oraz roszczenia czynszowe za dotychczasowy czasokres. W ciągu rozwoju wegetacji dochodzą także pewne nowe nakłady i systematycznie przerastają roszczenia kapitałowe, a w miarę tego stale rośnie wartość i. p. Przy końcu okresu wegetacyjnego o wiele łatwiej dość do wyniku przez oszacowanie domniemanych plonów oraz zdyskontowanie ich wartości na czas bieżący po potrąceniu kosztów sprzętu i związanego z tem ryzyka. Postępowanie w obu wypadkach jest specjalną sztuką, mającą swe oparcie w nauce rolniczej kalkulacji.

Wartość i. p. na ziemiach dobrych, intensywnie zagospodarowanych jest stosunkowo wyższa, a w tych samych warunkach glebowych jest tem wyższa, im cenniejszą rośliną ziemie są obsadzone. Wysokość tej wartości idzie więc w parze nietylko wyłącznie z obszarem, ale także i z wartością plonów, jakie się normalnie w danych warunkach osiąga.

W połowie okresu wegetacji kapitał po Iowy roślin targowych wynosi około 70% wartości normalnych zbiorów. W całokształcie wartości kapitałowej gospodarstwa wiejskiego, a zatem i dla gospodarstwa społecznego stanowi to poważną pozycję, co najmniej dwukrotnie większej wagi, niż wartość w inwentarzu żywym.

Literatura : Dederko a,: Dochód społeczny Polski. Warszawa 1932. — Moemarmkit Hodowla zwierząt domowych. Warszawa 1923. — Pratoocheńnki «... Hodowla koni. Warszawa 1924.— nie* W.: Pferd, Ochse oder Schaffkuh Berlin 1936. — Schmidt: Stan i kierunki rozwoju rolnictwa w Polsce. Kraków 1928. — Schramm W.: Ilość i wartoM inwentarzy w widko-rolnych gospodarstwach woj. poznańskiego. Poznań 1931. — Sowiński M.: Bolnictwo włościańskie w zarysie statystyczno-trrytorjalnym. Wanzawa 1933. — Statystyka Rolnicza. „Rocznik”, wyd. C. V. S. — Woertnamu Die Veredlungswirt-schaft. Berlin 1933.

Mieczysław Sowiński.

Inwestycje.

i. Definicja. 2. Decyzje inwestowania. 3. Rentowność a inwestycje. 4. Stosunek inwestycyj bezpośrednio rentownych do pośrednio rentownych. 5. Inwestycje produkcyjne i konsumcyjne. 6. Przemwe8towanie. 7. Nadmierna zdolność wytwórcza. 8. Granice przyrostu inwestycji. 9. Finansowanie inwestycyj publicznych z kredytu kreowanego.

1.    Definicja. W równowadze statycznej życie gospodarcze nie zna i. prócz rein-westycji t. zn. odnawiania zużytego fizycz nie aparatu wytwórczego oraz prócz czy nienia zapasów, zabezpieczających ciągłość procesu produkcyjnego. I. właściwa jest procesem dynamicznym, polegającym na rozszerzaniu lub usprawnianiu aparatu wytwórczego. I. poziome rozszerzają urządzenia wytwórcze (np. jeszcze jedna fabryka przędzy lub jeszcze x wrzecion); i. pionowe usprawniają aparat wytwórczy, czynią go bardziej wydajnym lub umożliwiają produkcję dóbr więcej zróżniczkowanych. Produkcja dóbr inwestycyjnych jest aktem odmiennym od decyzji inwestycyjnej. Huta produkuje urządzenia inwestycyjne, ale zakup tych urządzeń zależy od decyzji stworzenia, rozszerzania lub usprawniania aparatu wytwórczego.

2.    Decyzje inwestowania. Inwestowanie jest zawsze obliczone na jakąś przyszłość, dlatego ocena przyszłości wyznacza — ce-łeris paribus — rozmiary i. Przyszłość nie jest nieokreślona co do długości, lecz przedstawia się decydującemu jako horyzont (według terminologji Tinbergena. Por. „Ein Problem der Dynamik*', „Zeitschrift fur Naiionalókonomie“, t. III 1931 r., str. 169 oraz „The Notions of Horizon and Expectancy in Dynamie Economics", „Eco-nometrica** 1933 ^r-» lipiec). Przedsiębiorca inwestując ma przed sobą: 1) ceny dóbr inwestycyjnych, 2) stopę procentową, 3) ceny dóbr konsumcyjnych, 4) określoną strukturę cen-kosztów, 5) określoną funkcję produkcji. Lecz i. da efekt produkcyjny dopiero w przyszłości, wobec czego antycypowany w horyzoncie układ cen, kosztów i stopy procentowej, wzięty w pewnym sto-