NDIGCZAS0034762536

22 Walery Goetel.

obszar dóbr Zakopane hr. Władysława Zamoyskiego, ofiarowany i wchodzący dziś w skład wielkodusznej fundacji Kórnickiej. Jeszcze 30, a nawet 20 lat wstecz nie bylibyśmy w stanie włączyć tego obszaru do Parku Narodowego. Dobra Zakopane obejmujące całą dolinę Kościeliską z otoczeniem, wszystkie doliny reglowe okolicy Zakopanego i wielką połać terenu od Poronina wzdłuż Białki aż do Morskiego Oka, były wówczas w stanie jałowej pustaci. Długoletnia rabunkowa gospodarka właścicieli tych dóbr Eichborna i Peltza doprowadziła do całkowitego niemal wyniszczenia lasów. Okolice dolin reglowych koło Zakopanego, Zazadni, Głodówki i Gołego Wierchu aż po Rusinową Polanę, obrane niemal zupełnie z drzew, przedstawiały się rozpaczliwie i smutno. Miłośnicy gór, skupieni w Towarzystwie Tatrzańskiem, obawiając się, jak czytamy w protokole z Wydziału T. T. dnia 10 grudnia 1887 r., że „Zakopane dostanie się w ręce żydowskie i niemieckie, że polska część Tatr, pozbawiona lasów, stanie się Karstem, a Zakopane z obecnemi pięknemi willami, zniknie z powierzchni ziemi, zasypane piargami", założyli specjalne Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich dla zebrania funduszów na wykupno dóbr Zakopiańskich z rąk obcych i ochronę lasów od zniszczenia. Celem skupienia sił całego społeczeństwa polskiego około zbożnego dzieła i porwania narodu wielkiemi hasłami, rzucił jeden z członków Wydziału Towarzystwa Tatrzańskiego myśl zamiany Tatr na wielki park narodowy w rodzaju Yellowstone i nazwania go Parkiem Narodowym imienia Adama Mickiewicza¹). Wyłonione z Towarzystwa Tatrzańskiego Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, zebrało pewne fundusze, nie zakupiło jednak dóbr Zakopiańskich. Nabywcą ich stał się w dniu 9 maja 1889 r. hr. Władysław Zamoyski, ku największej radości Towarzystwa Tatrzańskiego, które nabycie większej części Tatr Polskich przez tego niepospolitego człowieka uważało za zrządzenie łaskawej dla Tatr i ich przyrody Opatrzności.

Od tej chwili zaczął działać na obszarze Tatr Polskich, należących do kompleksu dóbr Zakopane, potężny i wspaniały idealizm Zamoyskiego. Rezultatem trzydziestokilkuletniej Jego pracy niestrudzonej, bezgranicznie ofiarnej i owianej najszlachetniejszą miłością do gór, była zamiana kamienistej i ogołoconej z roślinności pustyni na przepiękny kraj górski o znako-mitem utrzymaniu lasów, oraz powiększenie dóbr Zakopane drogą wygranego sporu o Morskie Oko, którego Zamoyski był z naszej strony duszą, a także i kupna, o szereg hal i obszarów górskich, objętych obecnie wzorową gospodarką leśną. W państwie piękna gór Zamoyskiego znajdują się dzisiaj takie

*) Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego z r. 1888, Tom XII.