page0051

41

kitna, albo zielona itd. ? Myśl jest żywym obrazem przedmiotu pojętego, a to nie tylko wewnę-trznem odbiciem przedsobnego przedmiotu, ale jest ujęciem różnych znamion przedmiotu w jeden niepodzielny wyraz rzeczy. Gdyby myśl była jedynie odzwierciedleniem przedmiotu, jak obraz pieczęci na wosku, wtedy moglibyśmy przyznać materyalistom, że ona nie przekracza granic możliwości materyalnego świata. Ale istota myśli jest w tem, że ona skupia różne cząstki przedmiotu w jedną niepodzielną całość.

Od myśli przejdźmy do wnioskowania. Myśli nasze wiążą się w mowie i tworzą przez zjednoczenie inne jedności rozumne, intelektualne, które nazywamy sądem i wnioskowaniem. Człowiek jest istotą rozumną; ja jestem człowiekiem; więc jestem istotą rozumną. Wiążę dwa zdania, z których pierwsze, ogólniejsze zawiera w części drugie zdanie, skąd wyprowadzam wniosek; i to jest „rozumowanie".

Sąd i rozumowanie suponują dostrzeżoną zgodność i niezgodność dwóch lub więcej pojęć. Lecz zgodność lub niezgodność może tyłko spo-strzedz pierwiastek identyczny i porównawczy który posiada równocześnie i w całości pojęcia czyli zdania, o których ma wydać sąd. Czyż tym pierwiastkiem identycznym i porównawczym może być materya mózgowa? Nigdy, bo w całej mate-ryi jedna modyfikacya otrzymana wyklucza istnienie współczesne drugiej modyfikaeyi, i każda

http://rcin.org.pl