page0052

ZAGADNIENIA OGÓLNE

wisk nazwotwórczych, m.in. mechanizmu powstawania, a następnie powielania słowotwórczych wzorów nazewniczych. Zaznaczył się tu wpływ strukturalizmu. Autorem, który propagował zastosowanie strukturalizmu do analizy historycznego zasobu nazewniczego, był

S.    Rospond, później Z. Kaleta. Podjęto próby wypracowania klasyfikacji nazw miejscowych i osobowych opierając się na zasadach strukturalizmu.

Od lat 60. do 80. dominowały badania nad genezą i etymologią nazw własnych oraz ich budową słowotwórczą z mniej lub bardziej świadomym nawiązaniem do założeń strukturalizmu.

Opracowania metody badawczej wymagało następnie objaśnienie historycznych procesów ewolucyjnych, w wyniku których ukształtował się polski system antroponimiczny, tzn. system imion i nazwisk. W badaniach nad antroponimicznymi procesami ewolucyjnymi inspiracji dostarczyły, z jednej strony, pojęcia z zakresu teorii nazw własnych, jak deskrypcje określone oraz idee składni predykatowo-argumentowej, z drugiej zaś socjolingwistyka, historia społeczna, historia kultury i prawodawstwa, religii i kościoła, a ostatnio badania nad wartościami i językiem wartości, czyli semantyka aksjologiczna.

W badaniach nad nazwami własnymi uwzględniano od początku aspekt kulturowy, z mniejszym lub większym zaakcentowaniem. Autorami, którzy ukazywali znaczenie nazw własnych dla historii i kultury polskiej, byli J. Bystroń, T. Milewski, W. Taszycki, S. Rospond, później M. Malec, M. Karpiuk, E. Rzetelska-Feleszko, ostatnio też Z. Kaleta.

Niżej przedstawiamy problematykę metodologii badań onomastycz-nych oraz główne osiągnięcia badawcze, których dokonano dzięki zastosowaniu wypracowanego w ciągu lat warsztatu.

KLASYFIKACJE NAZW MIEJSCOWYCH I OSOBOWYCH

Każda klasyfikacja jest odzwierciedleniem przyjętych założeń metodologicznych analizy materiału. Klasyfikacje nazw własnych należą zatem do zagadnienia metodologii badań onomastycznych.

Pierwszą klasyfikację nazw miejscowych opracował historyk

T.    Wojciechowski (1873). Uważał on, podobnie jak inni historycy tamtych czasów, że pewnym typom nazw miejscowych odpowiadają określone typy osadnictwa. Pogląd ten okazał się nie w pełni słuszny, jednak uświadomił, że nazewnictwo topograficzne danego kraju jest świadectwem jego historii.

48