page0063

Ryby: Dwudyszne. Kostołuskie. 39

z jednej strony barwnej, z drugiej białawej; oba oczy po barwnej stronie tarczy; płetwy parzyste małe; brzuszne przed pier-siowemi; grzbietowa i podogonowa bardzo długie, nie podzielone na części; bez pęcherza pławnego. Młode z początku mają zawsze budowę symetryczną. Do 200 gatunków, wyłącznie morskich, niektóre wchodzą w rzeki. Drapieżne. Pływają nao-gół nieświetnie, raczej dają się unosić talom, przewróciwszy się na bok, barwną stroną do góry. Mięso smaczne (świeże lub wędzone); pod względem gospodarczym najważniejsza rodzina po śledziach i wątłuszach. U nas znajduje się tylko 4 gatunki.

Tab. 14 fig. 3. Płastuga flonderka

(Pleuronectes flesus), średniej wielkości (dł. 30 — 50 cm). Zamieszkuje morze Północne i Bałtyk; wchodzi do rzek. Bardzo pospolita w naszej części Bałtyku.

Płastuga pospolita (Pleuronectes pla-tessa), nieco większa (dł. 30—90 cm). W tych samych morzach; wchodzi w Wisłę aż do Warszawy.

2 PODGROMADA.

Ryby Dwudyszne cz. Nipłazy (Dipnoi).

Oddychają skrzelami oraz pęcherzem pławnym, przeistoczonym w płuco. Jest to maleńka grupa, przejściowa do płazów, obejmuje tylko 4 gatunki, zamieszkujące wody słodkie i bagna streiy zwrotnikowej: skrzelec (Protopterus) w Airyce, barramunda (Ceratodus) w AustraPi.

3 PODGROMADA,

Ryby Kostołuskie (Ganoidei).

Szkielet kostny lub chrząstkowy i w takim razie kręgosłup niepodzielony na kręgi, z trwałą struną grzbietową (wyzigą). Skóra z płytami kostnemi, często ustawio-nemi w szeregi i powleczonemi warstewką szkliwa; bardzo rzadko naga. Płetwy wszystkie z promieniami kostnemi mięk-kiemi; brzuszne umieszczone daleko w tyle; ogon zwykle nierównopłatowy. Skrzela z ruchomą kostną pokrywą; w jelicie iałd spiralny; pęcherz pławny otwarty.

Tylko 32 gatunki, przeważnie słodkowodne; wszystkie zaś morskie przynajmniej na tarło wchodzą do rzek; właściwe są głównie stretie umiarkowanej półkuli północnej. Karmią się w części rośli nami, w części zwierzętami. Niektóre dochodzą bardzo znacznych rozmiarów. U nas 8 gatunków.

Tab. 14 fig. 4. Jesiotr zachodni

(Acipenser sturio), znacznej wielkości

(dł. 2—3 m i więcej, waga 100 — 150 kg); na skórze 5 rzędów tarcz kostnych, pysk ryjkowaty, bezzębny, z 4 wąsikami i otworem, umieszczonym od spodu. Morski, wchodzi do rzek Europy zach. i śród.; u nas w Wiśle (do Tyńca), Sanie, Warcie i Niemnie; niema go w zlewisku morza Śródziemnego i Kaspijskiego. Karmi się drobnemi zwierzętami (ryby, robaki, mięczaki i t. p.). Bardzo ważna ryba: dostarcza mięsa, kawioru (z ikry) i karuku (z pęcherzów pławnych).

Inne znane jesiotry (7 gatunków) zamieszkują rzeki morza Czarnego (Dniepr, Dniestr). Największy gatunek znajduje się w Wołdze: wyz (Acipenser huso), dochodzący 3 — 7 m i więcej dług. i 200 — 500 kg wagi; najcenniejszego mięsa dostarcza sterlet (A. rutbenus), śred. wiel. (dł. 60 cm, w⁷aga 0,5—1,5 kg), również z Wołgi.