page0080

page0080



76

jednorodnych pod jedno wspólne pojęcie gatunkowe, gatunki uogólniamy w rodzaje, te znów w królestwa, póki wszystkiego, co istnieje, nie ujmiemy w pojęcie najogólniejsze bytu. Wobec faktu, że byty jednostkowe są tylko ułamkami całości, jedności gatunkowej lub rodzajowej, i to ułamkami nieokreślonymi a przytem bardzo zmiennymi, przeto wobec tej zmienności jednostek przedstawia się gatunek lub rodzaj jako coś stałego, niezmiennego, bezwględnego. To dążenie do jedności przebija się także w poszukiwaniach filozoficznych za początkiem świata; naprzeciwko wielości rzeczy zmiennych, zależnych, stoi jedno ich źródło wspólne, wobec którego zmienne byty jednostkowe zajmować będą to samo stanowisko, co wobec jedności gatunku jednostki szczegółowe — i już mamy panteizm gotowy. Łatwo już bowiem z tej Jedności wysnuwać zmienną wielość, bo albo się każe owej Jedności rozwijać w świat aż do najdrobniejszych bytów, albo każe się emanować jestestwom coraz mniej doskonałym, albo Jedność pojmie się jako myśl bezwzględną, i sposobem dyalektycznym każe się jej rozwijać w szczegóły.

Siedząc dzieje panteizmu1), te właśnie jego formy główne spotykamy: panteizm emanacyjny, ewolucyjny i panlogistyczny.

Przedstawicieli panteizmu emanacyjnego spotykamy dość wcześnie w dziejach myśli ludzkiej, bo w księgach świętycli Hindusów starych; podług hymnów ksiąg Yeda naprawdę tylko Brahma istnieje, bo gdybyśmy nie mieli umysłu zaciemnionego, wszędzie i we wszystkiem tylko Brahmę widzielibyśmy. Głównie atoli Nowoplatończycy ten rodzaj panteizmu wydoskonalili (Plotyn, Porfiryusz, Celsus itd.). Z Jedności (r'Ev) przez Jej poznanie się, a więc i przez przeciwstawienie się sobie samej, wyłania się Rozum (vo>j:), jako najdoskonalsze odbicie Jedności w wielości; w Rozumie są bowiem zgromadzone wszystkie idee wszechrzeczy, które poprzez duszę (^07^) świata zapła-

0 Por. Steude: Praktische Apologetik. Gutersloh. 1906. Albert Far-ges: L’idće de Dieu. Paris 189i-, str. 412 11., Encyklopedya kościelna X. M. Nowodworskiego r. 1892 t. XVIII. str 120 n.; A. Drews: Die deutsehe Spekulation seit Kant. 2 Bde. Berlin 1893; W. Deisenberg: Theisrnus und Pantheismus. Leipzig 1880; P. Paulsen: Der rnoderne Pantheismus und die christliche Weltanschauung. Leipzig 1906; James Allanson Pic-ton: Pantheisra, its story and significance. London 1905; Tilmann Pescii S. J.: Die grossen Weltratsel. III Aufl. Freiburg in Br. 1905 t. I, str. 5, 131.

http://rcin.org.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
23 ROZWÓJ POJĘCIA GATUNKU W BIOLOGII jak to wynika z cytatów, stoją pod przemożnym wpływem ciał
skanuj0045 (76) s Biorąc pod uwagę mechanizmy działania i powinowactwo różnych toksyn do określonych
page0008 Wolno drutować pod warunkiem złożenia w Komitecie Cenzury po wydrukowaniu prawem przepisane
page0011 SPIS RZECZY. Słrona. Słowo wstępne ......... I 1.    Pojęcie i podział pedag
page0039 —    35 — Dotąd braliśmy „życie“ w najobszerniejszem pojęciu, to znaczy, o i
page0060 — 54 — ii ludu zawikłane jest pojęcie: co moje co twoje. Użytkowanie z cudzego tak, aby p
page0075 76    Pulsia poclbiiaiąca z krniów i osób danniczych: i daninę płacili Pomor
page0076 76 Przed kilku laty miał on w stowarzyszeniu dla młodzieży handlowej, wykłady dla tych ludz
page0077 * 1 76 (Sg. 1. $rgpf. 6. O budjorone (Eljrpfłufa g bu§q. brogitn famienient £)pacpntem, brg
page0080 — 76 — Prócz tego, ilość tlenu w krwi tylnej, wypływającej z mięśnia w czasie skurczu, może
page0084 76 sejmu na sejmy, stawiał zbrojnych ludzi w potrzebie.” Skoro król się wyprawił z pospolit
page0086 76 moralny czyli duchowy. Żadne metafizyczne rozumowanie nie może walczyć przeciw temu uczu
page0086 76 S. DICKSTEIN. poetyckiego marzenia, przeciw czemu się zastrzega, trzeba będzie przyznać,
page0086 76 ASYRJA miała 1996 m., a ich powierzchnia wynosiła około 6000 m2. Sypialnię Sar-gona (ryc

więcej podobnych podstron