page0102

94

Schiukel — Schirach

wia się zewnątrz i wewnątrz zawsze malowniczo i zarazem w najwyższym stopniu architektonicznie. Gdzie Schinkel widzi się zmuszonym wprowadzić nowe formy szczegółów, czyni to w duchu właściwego stylu. Dokładne poję-cię o chęci i możności tego wielkiego artysty dopiero z niewykonanych jeg» projektów powziąć można, jak np. wspaniałej restauracyi Akropalis w Atenach do królewsko-greckiego pałacu, z planów zamku Orianda, z pałacu dla księcia pruskiego, pomnika Fryderyka Wielkiego i innych. Porównaj jego Sammlung archifektoniseker Entwurfe (26 poszytów, Berlin r. 1820—37; nowe wyd. Potsdam, r. 1841—45); dalej jego Werhe der hóhern Baukunst (Oddz. 1 2; Potsdam, roku 1845—46). Oprócz trafnych, wspaniałych architektonicznych obrazów, Schinkel dał także poznać, że miał dar do malarstwa historycznego w wielkim stylu Dowodzą tego piękne i rzeźby symboliczne na szkole budownictwa, jego pomysłu, a bardziej jeszcze zaczęte w r. 1828 projekta fresków,, któremi dopiero po jego śmierci ozdobiono muzeum, chociaż wykonano je nieodpowiednio. W dziełach ozdoby, w wzorach dla fabrykantów i rzemieślników, oraz w wielu innych tego rodzaju pracach, Schinkel miewał znaczny udział. Widocznym jest także do dziś dnia jego wpływ na berliński instytut przemysłowy, gdzie mianowicie utorował drogę do szlachetniejszego ustylizowania płodów przemysłu artystycznego, sprzętów i mebli. Nakoniec teatry królewskie nietylko zaw dzięczają mu wiele najpiękniejszych dekoracyj, ale nadto nową szkołę malarstwa dekoracyjnego, Najlepsze strony fizyjognomii dzisiejszego Berlina są jego dziełem. Pcrownaj Kuglera, Karl Friedr. SchinkelEine Char akienstik seiner kunstlerischen Wirksamkeił (Berlin, roku 1842).

SchipOt, wieś na Bukowinie w Galicyi, obwodzie Czerniowieckim, oddalona na sześć mil od Valie-putny, z hutą zelazną i na obszarach Łopuszny założonym zakładem kuracyi żentycą i zimną wodą. urządzonej na sposób Priesnitza.

Schirach (Gottlib Benedykt von), hiostoryjograf i publicysta niemiecki, urodził się r. 1743 w Tiefenfurth w Wyższej Luzacyi, gdzie oiciec jego był kaznodzieją. Uczęszczał do gimnazyjum w Lauban, a następnie do uniwersytetu w Lipsku, gdzie miał uczyć się teologii, ale poświęcił się studyjom języków klas-sycznych, historyi i umiejętności wyzwolonych. W r. 1764 udał się do Halli; tu poznał bliżej Semler’a i Klotz’a. W zatargach uczonych stał po stronie tego ostatniego. Pracował w dziedzinie filologii i historyi i należał do pierwszych pisarzy niemieckich, którzy historyją obrabiali krytycznie i filozoficznie.. Wydał również poezyje i kilka belletrystycznych utworów. W r. 1769 został nadzwyczajnym, a w r. 1770 zwyczajnym professorem filozoficznego fakultetu w Helmstedt i za główny fach objął sobie historyją i statystykę. Za napisanie Życiorysu cesarza Karola VI (Maila, r. 1776), cesarzowa Maryja Teresa nadała mu godność szlachcica. W r. 1780 złożył urząd nauczyciela i powołany został przez rząd duński na radzcę legacyi w Altonie. co winien dziełu swojemu Ueber das kónigl. dan. 1ndigenalrechl (Hamburg, r. 1779). Następnego roku rozpoczął Polilische Journal, któremu poświęcił cały swój czas, siły i czynność, aż do śmierci swojej 7 Grudnia r. 1804. (Rok 1—24, Hamburg, r. 1781—1804), a który potem kontynuował jego syn starszy Wilhelm von Schirach urodź. r. 1779, radzca konferencyi w Kieł, aż do r. 1812 (Rok 25—32 Hamburg, r. 1805—1912), a który później pod innemi redak-cyjami wychodził jeszcze do r. 1839 (Rok 33—35 Hamburg r. 1813—34, Rok 36—60, \ltona, r. 1835—1839). Schirach bez zaprzeczenia zasłużył