page0113

109

przez wirujące ciało, jak w eksperymentach Plateau, tylko na brzegach swych posiadać musiała rozrzedzenie największe; atoli cios największy zadało hypotezie Laplace’a odkrycie 2 księżyców Marsa (1877), które przezwano: Deimos i Fobos. Fakt odkrycia tego nie tylko obalił przekonanie astronomów, iż Mars nie posiada księżyców, ale waga jego na tern głównie polega, że czas obiegu Fobosa (jego doba) = 7^h39^m 15^s, gdy tymczasem doba Marsa = 94^h37^m, oraz i ta okoliczność, że Fobos obiega od wschodu na zachód, a więc wstecznie w porównaniu z Marsem oraz drugim jego księżycem, a te okoliczności pozostają w niezgodzie oczywistej z hypotezą Laplacea.

Atoli i tworzenie się pierścieni tak licznych wymagało uzasadnienia silniejszego. Jeżeli się bowiem uwzględni, jak to uczynił Laplace, iż czynniki takie, jak ruch, oziębianie się i zgęszcza-nie miały działać w sposób ciągły, to o wiele jest większe prawdopodobieństwo, że w miejsce 6 pasów pierścieniowych, których się Laplace domagał, byłby się utworzył jeden wielki, płaski krążek materyi silnie zgęszczonej.

W myśl znów założeń Laplace’a miała siła ciężkości, po oderwaniu się pierścienia, powodować dalsze ściąganie się masy pozostałej, przez co znów wzrastać miała prędkość obrotowa i zwiększać się siła odśrodkowa aż do powstania nowego pierścienia. Tymczasem prof. Meissel *) wykazał, że po każdem oddzieleniu się pierścienia musiałaby się zmniejszać siła odśrodkowa, a zyskiwałaby siła przyciągająca, tern więcej, że pewien procent pracy przy ściąganiu się masy odpadłby na podwyższenie temperatury mgławicy. Samo zatem zmniejszenie się promienia mgławicy przez spoistość cząstek nie mogłoby spowodować oderwania się pierścienia.

Z innego powodu wystąpili przed niedawnym czasem matematycy Ritter i Lemke przeciw teoryi, o której mowa^£). Rit-ter zadał sobie pytanie, do jakich granic może się rozciągać atmosfera, posiadająca gęstość naszej atmosfery, a w dalszym

^ł) Por. Hoppe Die Kant-Laplacesche Theorie und die Gasgesetze. Mitteil. der mathem. Geseil. zu Hamburg. 1906. IV. str. 224.

*) Por. Ritter. Wied. Amial. der Physik. 1880. XI. str. 332. Lemke; Uber das Gleichgewicht der Atmosphare der Himmelskorper. Berlin 1904 — oraz Journal fur reine und angewandte Mathematik. Bd. 124, str. 143. Por. Dr. Gockel dz. w. prz str. 38.

http://rcin.org.pl