page0132

— 118 —

wani niech pamiętają, że wszystkie dary otrzymali od Pana Boga i że muszą z ich użycia zdać ścisły rachunek. Chrystus przedwieczna i nieskończona mądrość jest wzorem najdoskonalszej pokory.

c) Kształcenie władzy wnioskowania.

Ułatwia je znacznie kształcenie władzy pojęcia i sądu gdyż wniosek jest wyprowadzeniem nowego sądu z przynajmniej dwóch danych, wypływa więc ze zestawienia dwóch, albo więcej sądów. Można tu postępować od ogólnego sądu do szczegółowego — wtedy otrzymujemy wniosek dedukcyjny, albo od szczegółowego do ogólnego — wniosek indukcyjny, albo od wielu podobnych wypadków, do pojedynczego podobnego wypadku — wniosek analogiczny.

W życiu zastosowujemy działalność wnioskowania bardzo często, przyczem jednak posługujemy się skróconemi formami; w szkole we wszystkich przedmiotach bywa używaną i jest znakomitym środkiem do kształcenia władzy myślenia.

Ze względu na jej kształcenie trzeba sobie zapamiętać to, co następuje:

ol) Dla szkoły jest szczególniej wskazaną droga indukcyjna, skoro z pojedynczych zjawisk wznosi się na ogólne prawo, z przykładu na regułę albo na jakąś ogólną naukę, z konkretnego pojęcia na abstrakcyjne, z poglądu na pojęcie. Tu używa się formy nauczania heurystycznej, gdyż ta najbardziej pobudza do myślenia.

p) Nalegaj przy wszystkich twierdzeniach, osobliwie jeżeli są fałszywe, jednostronne albo niejasne na podanie dowodów, ażeby dzieci same wynachodziły, to co jest błędne i na przyszłość były ostrożniejsze. Dotyczy to osobliwie lekkomyślnych wniosków, gdzie na podstawie nieuzasadnionych dowodów daleko sięgające a najczęściej szkodliwe otrzymują skutki.

y) Postępuj czasami deduklywnie naprowadzając dzieci, żeby z ogólnych zasad i prawd wysnuwały skutki dla intelektualnego, religijnego, moralnego i praktycznego życia a przy zdarzeniach i wypadkach życia dochodziły przyczyny i następstwa tychże.

http://rcin.org.pl