page0153

149

biania się law, poddanych rozmaitym ciśnieniom, przyjął 24 X 10⁶ lat jako wiek ziemi. Słuszną jednak robi uwagę O. Fischer¹^ iż zbyt mało wiemy, na jakim stopniu stężenia znajduje się skorupa ziemska, iżby można było dalej budować na tej podstawie.

Prof. M. P. Rudzki obrał²) za podstawę swych obliczeń wieku ziemi roczne skracanie się promienia ziemskiego wskutek oziębiania się ziemi, co znów zależy od współczynnika przewodnictwa ciepła oraz od współczynnika rozszerzalności gazów. Trudno jednak powiedzieć coś pewnego o tych współczynnikach, gdyż nie wiemy, jaka jest ciepłota wewnątrz ziemi, oraz jak wysokie tam ciśnienie panuje. Myśl zasadniczą swego rachunku przedstawia prof. Rudzki w sposób następujący: »Gdy stała kula ochładza się, to w początkowej tazie procesu może się zdarzyć, że warstwy zewnętrzne doznają rozciągania. Rzeczywiście z początku tracą ciepło głównie powierzchowne warstwy, temperatura głębszych pozostaje prawie bez zmiany. Lecz zewnętrzne warstwy tracąc ciepło, kurczą się, a nie mogąc objąć wnętrza, które prawie nic nie zmieniło objętości, doznają ściągania, muszą więc albo popękać, albo rozciągać się. Następnie w miarę tego, jak oziębianie postępuje coraz dalej, i ogarnia coraz to głębsze warstwy, postać rzeczy się zmienia. Zewnętrzne warstwy, które z początku od razu straciły prawie cały swój zapas ciepła, już prawie zupełnie nie oziębiają się, i nie zmieniają objętości; tymczasem głębsze warstwy oziębiają się, kurczą, objętość wnętrza kuli zmniejsza się tak, że w końcu okazuje się, iż zewnętrzne warstwy są za nadto obszerne. Teraz owe zewnętrzne warstwy doznają już nie horyzontalnego ciągnienia, ale przeciwnie bocznego ciśnienia, muszą więc fałdować się, albo pękać, łamać się i piętrzyć jedne na drugich. Tymczasem jednak gdzieś głębiej znajdują się inne vey 1893 Nr. 103, oraz: The contraction of molten igneous rock on pas-sing from liąuid to solid, Philos. Magaz. 1893, V Ser. 25, str. 173—190.

O. Fischer: Rigidity not to be relied upon in estiniating the Earth’s age. Americ. Jour. of science 1893, str. 464— 466. Por. Thiene dz. w. prz., str. 62.

*) Rudzki: Ober eine Methode, die Dauer der geologischen Zeit zu sch&tzen. Petermanns Geograph. Mitteil. 1895, t. 41, str. 147 — 149. Tegoż. Fizyka ziemi j. w., str. 111 -118.

http://rcin.org.pl