page0179

R. LXV. O dziele stwarzania istot materjalnyeh 171

wszystkie formy, które istnieją w materji cielesnej, tak, jak od form będących w umyśle pracownika, pochodzą formy jego dzieł. — l wydaje się, że się to sprowadza do zdania niektórych współczesnych heretyków, którzy powiadają, że choć Bóg jest twórcą wszystkiego, to jednak djabeł dał materji cielesnej formę i porozdzielał ją na różne gatunki.

Wydaje się zaś, że wszystkie te zdania pochodzą z jednego źródła. Szukali bowiem przyczyny form, tak, jakoby same formy powstały według samych siebie. Lecz jak dowodzi Arystoteles w VII Metaph., to, co w właściwem znaczeniu tego słowa powstaje, jest złożonem; jest zaś własnością form rzeczy zniszczalnych, by czasem istniały, a czasem nie istniały, bez względu na to, że one same rodzą się lub niszczeją, lecz ze względu na rodzenie się lub rozkład złożonego, gdyż także formy nie posiadają bytu, lecz przez nie mają byt rzeczy złożone; według sposobu bowiem, w jaki jakaś rzecz istnieje, zostaje ona powołaną do bytu. I dlatego, skoro podobne pochodzi od podobnego, nie należy szukać przyczyny form cielesnych w jakiejś formie niematerjalnej, lecz w czemś, co jest złożone, jak naprzykład ten ogień rodzi się z owego ⁱgnia. Tak więc przyczyna form cielesnych nie leży w wypływaniu jakoby z jakiejś formy niematerjalnej, lecz w tern, że materja zostaje sprowadzoną z możności do czynu przez jakiś czynnik złożony.

Lecz ponieważ czynnik złożony, którym jest ciało, porusza substancja duchowa stworzona, jak mówi Augustyn w III de Trin. (cap. IV), wynika stąd dalej, że także formy cielesne wywodzą się od substancyj duchowych, a to mianowicie od substancyj duchowych nie jako form, z którychby wypływały, lecz jako od substancyj kierujących do form. Ostatecznie zaś sprowadzają się do Boga, jako do pierwszej przyczyny, nawet gatunki umysłu anielskiego, będące pewnemi nasiennemi typami*) form cielesnych.

W pierwszem zaś powołaniu do bytu stwoizenia cielesnego nie rozważa się żadnej przemiany z możności do czynu, I dlatego formy cielesne, które ciała miały przy pierwszem powołaniu ich do bytu, pochodzą bezpośrednio od Boga, któremu jedynie materja jest posłuszna na skinienie, jako właściwej przyczynie. Stąd też, aby to oznaczyć, mówi Mojżesz przed poszczególnemi dzie-

*) seminales rationes.

http://rcin.org.pl