page0193

183

skutki określone prawami przyrody; ale niepodobna pojąć, by siła fizyczna w danej chwili zbogaciła się siłą świadomą. Siła fizyczna ogranicza się do ruchów ciał, przemieszczań atomów; jak więc zmiana położenia w przedmiotach martwych może dać początek sądowi, rozumowaniu, jakiemukolwiek zjawisku świadomości ? I dodaję jeszcze: pojęcie funkcyi, jak je wprowadzają tu materyaliści, by zrozumialszem uczynić przejście od ciała ma-teryalnego do czynności duchowej, jest wytłoma-czeniem daremnem; bo funkcya z istoty swej nie jest zasadniczo różna od narządu, jest tylko »na-rządem w stanie czynnym« dodaje ona narządowi w stanie spoczynku jedną tylko zmianę, czynność, to znaczy ruch; a zatem funkcya narządu jest materyalna tak samo, jak narząd sam. Kiedy mięsień kurczy się, skurcz ten będący funk-cyą właściwą włókna mięśniowego, polega na zgęszczeniu protoplazmy mięśniowej, a zgęszczenie to jest faktem materyalnym. Kiedy gruczoł jaki jest czynny, pewna ilość płynu napływa do kanalików gruczołu, a płyn ten pochodzi z przemiany fizycznej i chemicznej protoplazmy komórki; jest to rozpuszczanie, skraplanie, które także jest ma-teryalne.

Czynnością komórki nerwowej jest wytwarzać ruch, zachowywać go, kierować nim, czynność ta jest materyalna tak jak komórka. Niema więc w tych wszystkich zjawiskach czynnościowych nic takiego, coby nam zrozumieć pozwalało, jak przyczyna materyalna wydać może skutek świadomy.

http://rcin.org.pl