page0196

- 195 -

może wyuczyć zwierzęta, zwłaszcza tak pojętne jak małpy, które i w stanie natury żyjąc, wzbudzają po-dziwienie.

O pawianach, należących do małp wielkiego gatunku, a żyjących na przylądku dobrej nadziei w Afryce taką podaje jeden podróżny historyję:

Pawiany te wpadając całemi gromadami do sadów owocowych wyrządzały w nich wielką szkodę, nietylko bowiem na miejscu zjadały owoce, ale i wynosiły je z sobą do lasu. Naprzód rozstawiały dokoła szyldwachów aby krzykiem daw^rały znać o zbliżającem się niebespieczeństwie; co uczyniwszy formowały się w długi szereg. Dwa pawiany będąc na przodzie wskakiwały na owocowe drzewo, albo też właziły między melony i ogórki, a zrywając takowe podawały najbliżej stojącemu pawianowi, ten zaś ciskał je następnemu oddalonemu o dziesięć kroków, i tym sposobem owoce dostawały się na znaczną odległość gdzie je składano na kupę.—Gdy ogród został porządnie złupiony, cała czereda małp biegła do onej kupy i z tamtąd znowu się rozstawiała szeregiem, dopóki zdobycz niedostała się do lasu, lub na wierzchołek jakiej skały.—Jeżeli właściciel nadejdzie, szyldwachy zaraz znać dają i złodziejska szajka umyka do lasu.—Zdarza się, jednak że szykhrach niedopilnuje — a w tenczas nieminie go zasłużona kara w lesie; bo często widywano po takiej wyprawie pokaleczone, i poduszone małpy'.

Małp liczą na sto gatunków; jedne są duże jak człowiek, drugie małe, prawie jak wiewiórki; jedne zarośnięte i brodate, drugie z krótkim włosem. Mieszkają najwięcej w wielkich lasach krajów gorących, przy brzegach wód. U nas w Europie tylko w jednym Gi-