page0197

187

I istotnie by zdać sobie z tego sprawę, wyjdźmy z mglistości koncepcyi i weźmy przykład, nad którym możnaby rozumować, weźmy postrzeganie zewnętrzne. Otwieram okno: pogoda piękna, widzę przed sobą na polu zalanem słońcem, jak daleko wzrok sięga, domki wśród drzew, i jeszcze domki, z których ostatnie odrzynają swe sylwetki na dalekiej linii widnokręgu. Oto moje zjawisko duchowe, umysłowe. A podczas gdy stoję przy oknie i patrzę na wioskę, anatom wyobraża sobie, że począwszy od mojej rogówki kroczą wibra-cye drobinowe, idą one po nerwie wzrokowym, krzyżują się, przechodzą torebką wewnętrzną, wchodzą do półkul czyli ścisłej do okolic potylicowych mózgu, gdzie lokalizować się mają wrażenia wzrokowe. Jest to moje zjawisko fizyczne. Idzie teraz o przejście od zjawiska fizycznego do zjawiska duchowego I tu staje przed nami trudność, trudność istotnie olbrzymia. Moje zjawisko duchowe nie jest zupełnie duchowe, jak przypuszcza się zazwyczaj krótko i błędnie; jest ono w znacznej części fizyczne, gdyż rozkłada się na dwa pierwiastki, na świadomość i przedmiot jej; ten zbiór domków, jaki widzę przed sobą, to jest wrażenie, to znaczy rzecz fizyczna, to znaczy materya. Przypatrzmy się teraz fizycznemu procesowi jaki odbywać się ma w moim mózgu, gdym patrzał na krajobraz; ten rzekomy proces fizyczny, tak dobrze jak moje świadome postrzeganie krajobrazu, jest także zjawiskiem fizyko-psychicznem, gdyż moje ruchy mózgowe przy-

http://rcin.org.pl