page0217

ton

Rojas-Zortila Rojnica

bau’a w Bibnoteca de autores espanoles (iom 3) i w XVI stuleciu przez kilku był nasladowan>'.—Roj as Villandrando (Augustyn dej, ur. r. *577, był aktorem i w komicznym swym romansie \iago entretenido (Madryd, 1603, i częściej) skreślił życie pierwszych trupp aktorskich w Hiszpanii. Dzieło to jest jednym z najszacowniejszych materyjałów do dziejów sztuki dramatycznej aż do czasów Lope de Vega.

Rojnica, chroniczne zatrucie sporyszem, (ergotismus, raphania, ignis sacer) jest chorobą powstającą w skutek używania za pokarm zboża, a mianowicie żytniej mąki zanieczyszczonej sporyszem secale comutum. Choroba znaną jest od X stuleciu, w r. 945 panowała w Paryżu pod nazwą, ingis plaga, w XI i XII wieku występowała epidemicznie pod nazwą mai des araents w różnych okolicach Francyi i dla wielkiej swej śmiertelności uważaną była za morową zarazę. Tak s.lną jej epidemiję znajdujemy w XVII i XVIII wieku we Francyi, Anglii. Niemczech; w najnowszych czasach występowała najsilniej w 1844 i 1855 w Piemoncie, Lombardyi, a mimo wielkich postępów cy-wilizacyi, jest jeszcze daleko do tego, by ludność ochronić od wielkich spustoszeń, jakie czyni te choroba. Objawia się rojnica pod dwiema postaciami: pod formą zgorzeli członie w (ergotismus gangraenosus) lub drgawek i kurczów (ergotismus convulswus s. spasmodicus). W postaci zgorzelinowej, chorzy cz iją się niedomagającymi, osłabionymi, sen mają niespokojny, skarżą się na zawrót i ból głowy, bóle w krzyżu i członkach, doświadczają mrowienia, drgawek, do tych objawów przyłączają się często mdłości, wymioty, biegunka, bóle w brzuchu, skóra jest sucha,. puls mały i częsty. Po tygodniu lub dwóch takiego njedomagama, części, w których ma się okazać zgorzel, przeważnie palce rąk i nóg, stają się siedliskiem tępych mniej lub więcej silnych bólów, zwiększających się w cieple i wśród nocy. Części te pokazują się zaczerwienionemu zi-mnemi, wkrótce sinieją i albo oedematycznie obrzmiewają i pokrywają się pęcherzami zgorzelinowemi, gangraena humida; albo brunatnieją, czernieją i wysychają, gangraena sicca. Już w krótkim czasie pojedyncze członki palców, a nawet i większe części, po poprzednim ograniczeniu się zgorzeli odpadają, lub zgorzel szerzy się dalej, w tym okresie bóle w członkach ustają. Zwykle w przebiegu choroby przyłącza się gorączka adynamiczna, z charakterem tyfo-idalnym i chorzy wśród majaczenia, śpiączki, zupełnego upadku sił umierają. Przy zgorzeli suchej,gdy wcześnie się ograniczy, następuje nieraz wyzdrowienie. W drugiej formie drgawkowej i kurczowej, choroba poczyna się niespo-kojnością, niedomaganiem, po których następuje mrowienie, zdrętwienie, znieczulenie palców i innych części ciała, przytem od czasu do czasu występują lekkie drgawki, zwykle tym objawom towarzyszy i katar żołądkowo-kiszkowy, wymioty, biegunka. Gdy chorzy w^r tym okresie wystawiają się na dalsze działanie sporyszu, występują objawy cięższe: większa ociężałość w członkach, ciśnienie w dołku, brak apetytu, mianowicie drgawki w mięśniach twarzy, grzbietu i kończyn, dalej mdłości, wymioty, chęć do kwasów, biegunka; chorzy bardzo szybko chudną i wtedy występują charakterystyczne objawy nerwowe:’ kurcze bardzo bolesne w mięśniach grzbietowych, wielka nie-spokojność; kurcze te z początku dające się pokonywać, wracają łatwo. Po takim kilkogodzmnym kurczu, następuje wycieńczenie i chorzy zasypiają, po czem następują nowe paroxyzmy kurczów, i w końcu może przyjść do objawów tężca, wśród którego chorzy umierają. Takie bolesne kurcze występują równie? około ust, oka, w policzkach, wzrok przytem bywa osłabiony, nieraz wyśtępyje podwójne widzenie, zezowatość, rozszerzenie źrenioy. Do rzadszyęfr

BNCYKLOPEOYJA TOM XXII'