page0246

238

Romanowski — Romans

Na wiosnę 1861 r. Romanowski mocno schorzały udał się do wód francuzklch i tam w mieście Pau umarł dnia 27 Października,    F. M. S.

Romanowski „(Mieczysław), jeden z lepszych poetów polskich. Urodził się w r. 1834 w Zukowie w Kołomyjskiem w Gal.cyi. Chodził do szkół w Stanisławowie, uniwersytet kończył we Lwowie na wydziale prawniczym. Będąc kandydatem prawa, otrzymał w r. 1860 miejsce pisarza biblijoteczj&ego w zakładzie .mienia Ossolińskich, gdzie odczytywał na posiedzeniach publicznych swe poezyje. W roku 1861 należał do redakcyi Dziennika literackiego i Gazety narodowe]. Zginał w potyczce pod Józefowem w dniu 24 Kwietnia 1863 r. Jako współpracownik wyżej wspomnianych czasopismów, wiele tam umieszczał utworów pióra swego wierszem i prozą, niektóre z nich oddzielnie były potem odbijane. Inne drukował w Lutni, oraz w pismach tamecznych, zbiorowych. Talent jego szczególnie zajaśniał w dramatach, do których niepospolite okazał zdolności, mianowicie zaś jego obraz dramatyczny, pod tytułem: Popiel i Piast, jest pełen piękności pierwszego rzędu. Dzieła jego drukiem ogłoszone osobno są: 1) Poezyje (Lwów, 1854).    2) Powieści wierszem

(1854 r.). 3) Śpiewak z Oazy (1855). 4) Łuzeccy, Ustęp z wojen tureckich (1854).    5) Projekta, powieść (1860),    6) Dziewczę z Sącza (1861).    7)

Stanisław llewera Potocki (1862).    8) Popiel i Piast, tragedyja w 5 aktach

(1862).    9) Ostatnie poezyje (1863, w 16-ce). W rękopismie zostawił dwa

dramata: Stańczyk i drugi z czasów Kazimierza Jagiellończyka. F. M. S.

Romans, nazywa się pewien rodzaj nowszej literatury najwięcej rozpowszechniony od połowy XVIII wieku, a od tego czasu ulegający licznym zmianom nie tylko co do zewnętrznej formy, ale także i co do zasad dotyczących treści. W najrozleglejszcm pojęciu wyraz ten oznaczna zwykle opowiadanie zdarzeń zmyślonych, tak przedstawionych jakby były rzeczywistemi. Jednakże określenie to jest zbyt ogólne; rncże być bowiem zastosowane do wielu utworów piśmiennictwa, których romansami nie nazywamy. Chcąc zatem romans w ściślejszem znaczeniu odróżnić^ od innych płodów literackich, zbliżonych do tego rodzaju, jako to, pnw.eśc, opowiadanie, nowella, podanie; trzeba naturę jego dokładniej określić, chociaż granice te często trudne są do przeprowadzenia. Główne warunki i charakterystyczne cechy romansu są mniej więcej zawarte w następujących ogólnych zasadach. Romans zawiera przedewszyst-kiem wydarzenia w wyobraźni osnute, w jednolitą całość zaokrąglone, tworząc przez obszerne rozwinięcie przeważnych momentów i charakterów nieprzerwany bieg czynności. Osoby przedstawione należą do czasów historycznych lub przynajmiej dommemalnie za historyczne uważanych, a wypadki same winny pod względem czasu tak następować, aby nie były w sprzeczności z rzeczywistością. Romans może wprawdzie opierać się na podstawie historycznej, jednakże jego przedmiotem nie powinny być właściwe dzieje, ale fakta utworzone w wyobraźni. Następnie powinna być przestrzegana jedność czynności, iakby iżby opowiadanie najwięcej zajęcia wzbudzało co do osoby głównej, lub też zwrócone było na kilka odznaczających się osobistości, połączonych z sobą jakimkolwiek stosunkiem, z któremi pozostałe grupy tworzyłyby zgodną całość. Pożądanem jest aby romans przeważnie utrzymywał się w formie opowiadania, a dramatyczne ustępy w rozmowach osób, często niezbędne, nie przedstawiały się jako rzecz główna. Najważniejsze wypadki i momenta powinny się zatem w opowiadaniu rozwijać, nie zaś w postaci dramatycznej w rozmowach. Z resztą przedmiot romansu może być tak rozmaitym jak życie ludzkie. I w istocie w nowszych romansach prawie wszystkie stosunki