page0251

241

Zdaje mi się, że jest to zarzut analogiczny do tego, który tu z mniejszą finezyą przedstawiłem.

Ciekawem jest, jak Bergson wybrnął z trudności, którą sam podniósł.

Nie mogąc zdecydować się na wyprowadzenie obrazu świata z drobinowego ruchu mózgu, ani na postawienie go nad tym ruchem, jak w teoryi pa-ralelistycznej, doprowadzony został w bardzo dowcipnej lecz nieco niejasnej teoryi, zasadzającej się na umieszczeniu wyobrażeń poza mózgiem i na ograniczaniu mózgu do roli narządu motorowego, wykony wającego rozkazy ducha. Mamy więc cztery teorye filozoficzne, które chcąc zgodzić ducha z ma-teryą, dają wyobrażeniu różne pozycye odnośnie do czynności mózgowej. Spirytualista stwierdza zupełną niezależność wyobrażeń od ruchu mózgowego; materyalista stawia je po tym ruchu, para-lelista obok niego; Bergson zaś przed nim. Przyznaję że ten ostatni system, system Bergsona, przedstawia wiele trudności; nie lokalizując ducha w ciele, jest on zmuszony umieszczać postrzegania nasze, to jest część nas samych, w przedmiotach postrzeganych, naprzykład w gwiazdach, jeśli patrzymy na nie. Wspomnienie mieści się na dalszych planach świadomości, których się bliżej nie określa. Trudno nam zrozumieć te emi-gracye, to rozdrabnianie naszego ducha. Byłoby to jeszcze niczem, gdyby autor idąc dalej, nie utrzymywał, że nerwy czuciowe mózgu nie są nerwami czuciowemi i, że wycięcie ich nie usuwa wrażeń, lecz po prostu znosi skutki ruchowe tych

Dusza i ciało.    16

http://rcin.org.pl