page0252

242

wrażeń. Jako fizyolog protestować mogę przeciwko śmiałości tych interpretacyi.

Główne trudności zagadnienia o związku między duchem a ciałem wynikają z następujących dwóch faktów, które zdają się niemożliwe do pogodzenia. Z jednej strony, myśl nasza warunkowana jest pewnym ruchem drobin i atomów w mózgu, a z drugiej strony, ta sama myśl nie ma świadomości tego ruchu drobinowego, nie zna dróg fali w naszych nerwach, nie domyśla się naprzykład, że obraz przedmiotów jest odwrócony na siatkówce lub że podrażnienia prawego oka przeważnie przechodzą do lewej półkuli mózgowej, jednem słowem, nie wie nic o anatomii. Jest rzeczą ciekawą, że świadomość nasza wchodzi w stosunki jedynie z tern, co jest poza mózgiem: z przedmiotami zewnętrznymi i z powierzchnią naszego ciała. Stąd stawia się ściśle kwestya: fala drobinowa dojść musi aż do naszego mózgowego ośrodka wzroku, byśmy postrzedz mogli przedmiot stojący przed naszemi oczami. Czem się to jednak dzieje, że świadomość nie wie o tern fakcie fizyologicznym, od którego zależy, i idzie ku przedmiotowi dalekiemu, jakgdyby wytryskiwała z zewnątrz naszego układu nerwowego?

Zauważmy naprzód, że chociaż nie postrzegamy tej fali, musi ona jednak zawierać wszystko, co znamy z przedmiotu zewnętrznego, bo oczywi-stem jest, że znamy zeń to tylko, co przekazuje on naszym nerwom i naszym ośrodkom nerwo-

http://rcin.org.pl