page0270

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

środowisku pasterskim. Na przykład używane przez małołączan w Tatrach nazwy: lokalna Czerwony Wierch i oficjalna Malolączniak pod wpływem turystów; nazwa pluralna Czerwone Wierchy na oznaczenie całej grupy obejmującej Kopę Kondracką, Malolączniak, Krzesanicę i Ciemniak pozostaje dla tego środowiska nazwą wyłącznie „literacką", obcą (Paryski 1957). Ze względu na preferowanie w odpowiednich tekstach (przewodnikach, opracowaniach kartograficznych i innych) nazw oficjalnych ten typ paralelizmu o rozszerzonym składzie nazw obocznych jest wyróżniającą cechą oronimii.

Cechy strukturalne jej składników wykazują podobieństwo do mi-krotoponimów, jednak ze względu na specyfikę nazywanych obiektów pewne modele strukturalne mają ograniczony zakres użycia (np. typ nazw przyimkowych). Dla pewnych kompleksów nazewniczych, np. w odniesieniu do grup górskich, charakterystyczne są dwuskładnikowe nazwy zestawione (typu Babia Góra, Łysa Góra, Kozi Wierch, Zielony Wierch), stające się źródłem m.in. wariantywności oronimicznej w wyniku procesów eliptycznych (np. Babia Góra II Babia) i substantywiza-cyjnych (np. Mała Jaworzyna IIJaworzynka). W innych kompleksach dominują twory jednoskładnikowe o zróżnicowanej motywacji i budowie. Najczęściej jednak występują struktury mieszane, jedno- i wieloskładnikowe, podporządkowane spełnianej funkcji indywidualizującej.

W charakterystyce oronimów pod względem strukturalnym i motywa-cyjno-znaczeniowym istotne jest rozróżnianie wytworów ludowej kreacji językowej, powstałych w okresach aktywności nazwotwórczej środowisk lokalnych, oraz rezultatów odpowiednich zabiegów urzędowych.

Rodowód sudeckich nazw górskich związany jest z działalnością Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, której po 1945 r. powierzono spolszczenie nazw geograficznych na obszarze tzw. Ziem Odzyskanych. Jednak już w r. 1945, z inicjatywy Instytutu Śląskiego w Katowicach, zwrócono się do prof. W. Taszyckiego z prośbą „o obmyślenie nazw polskich dla kilku ważniejszych gór". „Na podstawie informacji topograficznych udzielonych mi ustnie przez geografa dra A. Wrzoska zaproponowałem — tyle sobie przypominam — dla góry Reiftrager nazwę Szrenica, dla kompleksu górskiego Heuscheuer — Góry Stołowe. Na tych dwu i jeszcze może trzech, czterech nazwach innych podówczas poprzestano" (Taszy cki 1949).

Współczesne sudeckie nazwy górskie są ostatecznie wspólnym dziełem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (ściślej — wyłonionej Spośród jego członków Komisji Nazewnictwa Sudetów, która przygotowała spisy su-

266