page0284

280

zapomocą takiego przyrządu optycznego. Doświadczenia swoje robił on na cienkich płatkach węgla drzewnego i na korkach_r i na ich przekrojach cienkich spostrzegł on budowę, która z bli-zka przypomina budowę plastru wosku pszczelnego. Właśnie z powodu tego podobieństwa nazwał on komórkami (cellulae) dające się pod mikroskopem dostrzedz części poszczególne budowy. Naliczył on takich komórek 1200 milionów w 1 calu* korka. Wszelako ani Hooke, ani też współczesny mu Swam-merdamm nie oceniali doniosłości naukowej swych spostrzeżeń nad budową roślin; owszem Swammerdamm, jak podają, miał spalić swe rysunki, odźwierciadlające budowę misterną i kunsztowną niektórych roślin, gdyż mniemał, że jest rzeczą niegodną objawiać ludziom cuda ukryte Bożej mądrości. Nie długo potem zauważył Marcellus Malpighi (1674), profesor boloński, że tkanki roślinne są zbudowane z cząstek, odgrodzonych ściankami, a same cząstki są wypełnone płynem. Nazwał on te cząstki: pęcherzykami (vesiculi, utriculi). Podobne spostrzeżenia poczynił przyrodnik angielski Nehemiah Grew (1682); oczywiście o zbadaniu dokładniejszem treści komórek nie mogło być mowy w czasach, kiedy mikoskrop nie był jeszcze odpowiednio wydoskonalony i kiedy nie znano jeszcze środków rozlicznych zabarwiania komórek w celu uwydatnienia ich części składowych.

Nieco dalej sprawę posunął Kasper Fryderyk Wolff (1759), który w książce: Theoria generationis wykazał, że nie tylko tkanka roślinna jest zbudowana z komórek, ale że i tkanka mięsna organizmów zwierzęcych posiada swoje komórki, nazwane przez niego »kuleczkami«. Podług niektórych autorów miał ksiądz Feliks Fontana z Tyrolu (1781) wykryć j4dro w komórce; dzisiaj nie ulega już wątpliwości, że ta zasługa przypada Leeuwenhoekowi (1686). Jednak dopiero botanik angielski Robert Brown wykazał niewątpliwie, że komórki roślinne posiadają w płynie, wypełniającym wnętrze komórki, rodzaj pęcherzyka, który załamuje światło silniej od reszty płynu; nazwał on ten pęcherzyk jądrem komórki (nucleus).

Krok dalszy w zbadaniu budowy komórki zrobili Ham-burczyk Maciej Jakób Schleiden *) (ur. 1804 -f-1881) w r. 1838,

') Por. jego: Beitrage zur Phytogenesis — w Miiller’s Archiv 1838.

http://rcin.org.pl