page0298

294

u niższych organizmów jednokomórkowych, może się odbywać wśród komórki (trawienie śródkomórkowe); u organizmów wyższych, u których między grupami elementów składowych istnieje wyraźny podział pracy, mamy najczęściej oddzielne systemy komórek, które biorą udział w trawieniu. W tym więc razie spotykamy trawienie pozakomórkowe, to znaczy, że komórki dane wydzielają z siebie pewne substan-cye, które oddziaływując bezpośrednio na substancye odżywcze wywołują ich przemianę. W tym zaś procesie przerabiania ma-teryi pokarmowej bardzo ważną rolę odgrywają substancye fermentacyjne czyli enzymatyczne. Te substancye, wydzielane przez komórki uczestniczące w trawieniu, działają katalitycznie, to znaczy, że nie biorąc bezpośrednio udziału w reakcyach chemicznych przyspieszają li tylko przez samą swą obecność ich tempo. Właściwością jest tych substancyi enzymatycznych, iż nawet bardzo małe ich ilości działają na znaczne ilości substancyi, które ulegają działaniu enzymów. Przy procesach trawienia substancyi białkowatych czynne są głównie dwie grupy enzymów: pepsyny i trypsyny. Różnica między niemi na tern polega, że pepsyny działają na substancye białkowate w kwaśnej, trypsyny natomiast w alkalicznej reakcyi, a nadto trypsyny dalej prowadzą cały szereg po sobie następujących przemiap. Wynik działania jednych i drugich enzymów jest do pewnego stopnia analogiczny, mianowicie przemiana białka nierozpuszczalnego w postać rozpuszczalną (w peptony); peptony już mogą ulec wchłonięciu, ale po działaniu trypsyny cykl przemian jeszcze dalej się posuwa przy przekształcaniu substancyi odżywczych we formy do wchłonięcia gotowe.

Enzymy mają znaczenie niemniej ważne przy trawieniu węglowodanów. Za pośrednictwem enzymu, zwanego ptyaliną, może skrobia ulec przemianom odpowiednim, z których w rezultacie powstaje cukier, substancya rozpuszczalna już w wodzie. Steapsyna jest znów fermentem, który pośredniczy przy przeróbce tłuszczowych substancyi odżywczych; substancye te bywają rozszczepione na glycerynę i kwasy tłuszczowe, a w tej formie mogą ulec wchłonięciu.

U roślin proces przerabiania substancyi pobranych jako pokarm polega w gruncie rzeczy na tych samych zasadach

http://rcin.org.pl