page0444

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

wiecznych pochodzą głównie nazwy lasów i pól jako większych jednostek, np. *Ilgelauks, por. an eynem felde Ilgelauken 1317-1324, prus. ilga, lit. ilgas 'długi' i prus. lauks 'pole'; *Gudicus, por. Terra Gudicus 1345, por. prus. n. os. Gudeike, Guddenne; *Gunelauks, por. in campis Gunelauken 1331, por. prus. n. os. *Gun- // Gan- (?) i prus. lauks 'pole'.

Pruskie nazwy terenowe lądowe tworzono od wyrazów pospolitych i innych nazw własnych. Pod względem strukturalnym są to twory prymarne, sekundarne i komponowane. Pruskie nazwy prymarne są związane z: ukształtowaniem terenu, por. np. nazwy łąk na Warmii: Daba 1917, Duba 1591-1603, Duby 1917, związane z prus. pa-daubis 'dolina'; Rawy 1924, prus. rawys 'rów'; ze światem zwierzęcym: *Skabis por. Scappen 1595, las, część Liwskiego Boru, prus. scabs 'baran trzebiony'; z roślinnością: *Grauda, łąka na Warmii, prus. *graud- 'las liściasty'; wskazują na bagniste, podmokłe podłoże, np. Smykle, pole na Warmii, por. lit. smukles 'trzcina', smukłe 'grząskie miejsce na łące'; są równe nazwom osobowym, np. Kems, pole w pobliżu wsi Kojdy, por. uf dem velde Kems 1348, prus. n. os. Kemen, Kam; *Smagars, poi. Smagary, pole i las w pobliżu wsi Ględy, por. in dem walde Smagars gelegen 1348, Smagers 1352, prus. n. os. Smagars.

Nazwy sekundarne tworzono od: nazw zwierząt, np. *Kam-us-in-s lub *Kamus, por. Kamuzyn 1976, las między jeziorami Kiernoz Wielki i Sarąg, prus. kamus 'trzmiel'; apelatywów mówiących o cechach terenu, np. Pęglity, pole w pobliżu Kajkowa, prus. *Pendel-it-is, por. Pendeclytin 1332, Benglitten 1536, potem niem. Penglitte, por. prus. pendelis 'sucha, jałowa gleba'; określeń wskazujących na jakość gleby, np. *Bald-ein-s, zaginione pole na granicy dawnych powiatów morąskiego i ostródzkiego, por. Baldeyn, Baldayn 1344, Baldayn 1377, prus. balde 'teren podmokły, bagno, błoto', oraz od nazw osobowych, np. *Henk-in-s, zaginiony las między jeziorami Loby i Łęguty, por. Henkinwalt 1346, prus. n. os. Hanike, Hanucke, Heninke; *Germ-ik-s // -ai, poi. Giermaki, pole w pobliżu wsi Parwólki, prus. n. os. Germe, Germer.

Mikrotoponimy komponowane to najczęściej nazwy z drugim członem równym pruskiemu: -lauks 'pole', np. *Tirbe-lauks // *Tirpe-lauks, łąka na Warmii, por. Tirbelack, genannt 1350, por. lit. tirpti 'topnieć, rozlewać się, tajać', *Tom-lauks, gw. Tomiak, wzgórze nad Pasłęką w pobliżu Zajączkowa, por. Tomlacker Wald 1875, prus. n. os. *Tomis; -medjan 'las', np. *Abs-medjan, zaginiony las w okolicy Trękuska na Warmii, por. 1359 in silva absmedie wlgariter dietę, por. prus. abse 'osika, topola'.

440