page0453

449

tes, uwzględnił niektóre cechy, właściwe Naczelnym, a inne zmodyfikował w ten sposób, iżby były właściwe tylko człowiekowi.

§ 69. Pithecanthropus erectus Dubois’a.

Możemy pominąć milczeniem rozmaite czaszki ludzi przedhistorycznych, jak czaszkę znalezioną w dolinie Neandru, czaszkę de 1’Homme mort, czaszki mężczyzny i kobiety w Spy odkryte, i wiele innych, bo ich moc dowodową na korzyść pokrewieństwa człowieka z małpim rodem dawno ocenili Broca i Virchow; natomiast wspomnijmy o czaszce, którą na Jawie odkrył wojskowy lekarz holenderski, Eugeniusz Dubois, w r. 1891. Znalazł on w pokładzie lapilli wulkanicznych tylko górną część czaszki, jednak bez jej podstawy i bez części czołowej, oprócz tego dwa zęby i kość uda górnego. Na podstawie tego mate-ryału wystąpił Dubois na III-cim zjeździe międzynarodowym zoologów w Leiden w r. 1895 z twierdzeniem, że czaszka ta należała do ustroju, tworzącego ogniwo pośrednie między człowiekiem a małpą; nazwał on też ten ustrój jawajski: Pithecanthropus erectus. Obecny na tym zjeździe Virchow wystąpił od-razu z krytyką stanowczą poglądów Dubois’a. Rzeczywiście, pomiary co do pojemności możliwej w^r takiej czaszce, przeprowadzone przez prof. Schwalbego¹), dały około 800 cm³. Jeżeli sobie przypomnimy, że pojemność czaszki Europejczyka wynosi średnio 1300—1400 cm³, a pojemność czaszki goryla około 500 cm⁸, to odrazu spostrzegamy, że Pithecanthropus co do swego mózgu musi być postawiony obok małp, a nie obok człowieka, i to tern więcej, że maximum mózgu u goryla dochodzi do 605 cm*, podczas gdy minimum mózgu ludzkiego (uWeddów) jeszcze ma 960 cm³, w Europie minimum około 1100 cm³ u kobiety, a około 1260 cm³ u mężczyzny. W dodatku jeszcze Dubois podał w swej broszurze ²) rysunki niedokładne owych resztek szkieletu, i dopiero Yirchow kazał sporządzić lepsze ryciny, a przez ich porównanie z rycinami czaszki Neandertalskiej wykazał, jak wielka istnieje różnica w budowie obydwóch cza-

') S chwal be: Die Vorgeachichte des Menschen. 1904, str. 29.

²) Dubois: Pithecanthropus erectus. Eine menschen&hnliche Uber-gangsform aus Java. Batavia 1894.

X. Gabryl: Filozofia przyrody.    29

http://rcin.org.pl