page0463

Sikawka — Sikhowie    ^55

szcze do tego, aby zwyczajny sposób poruszania sikawek można było w zupełności usunąć.

Sikhowie czyli Sejkhowie, sekta religijna w północnych Indyjach, która tamże w Pendszabie osobne utworzyła państwo. IS&zwa ich, po sanskrycku Si/¹ sza, znaczy uczniów czyli laików^r. Założycielem tej sekty był Yanaka, w skróceniu Nanak albo Nanełf zwany, Hindus z kasty wojskowej, w r, 1469 pod Lahore w Pendszabie. W młodocianych już latach okazywał on skłonność do życia wznioślejszego, do rozpamiętywali, fiadał księgi Veda i Koran, niemniej dzieła mędrców' indyjskich i muzułmańskich i pow^rziął przekonanie, że czysty monoteizm, pobudzający ludzi do wzajemnej miłości braterskiej, stanowi zasadę tak brahmanizmu jak i mohamedanizmu i że nauka ta stopniowo zwichniętą dopiero została przez różne fałszywa dodatki. Z takiego zapatrywania się na rzeczy, wynikła myśl zbawienna połączenia wspólnego Indyjan z muzułmanami, za pomocą religii oczyszczonej z błędów i wzniosłej w swojej prostocie. Umierając w r. 1540 w Kirtipur, Nanak mianował swoim następcą i naczelnikiem (angad) nielicznej wówczas jeszcze sekty, z pominięciem krewnych, sługę swego Lehanę. Toż samo uczynił po nim Lehana przy zejściu w r. 1559 i naznaczył głową gminy sługę swego Ameradas^a. Po nim nastąpił w r. 1574 zięć jego Ramdas. Tymczasem nauka ta doznała pewnego przekształcenia. Nanek bowiem sam, zwyczajnym ludzkim tylko głosił się nauczycielem; uczniowie jego jednak, by nie postawić go niżej od innych proroków, mienili być awataPem, to jest nowem wcieleniem czyli uosobieniem bóstwa Wisznu, przystroili nauki jego w język kwiecisty i fantastyczny i mnóstwo osobie jego przypisali proroctw i cudów. W takiem to rozumieniu, Ardszun-Mal, który w r. 1581 po Ramdasie został głową Sikhów', zebrał pisma pierwszych nauczycieli (GunCs) i wraz z własnemi objaśnieniami, wydał w jednej księdze znanej pod nazwą Adi-Granth, to jest: pierwszej (przedniejszej) księgi. Wówczas także, znacznie już rozszerzona gmina Sikhów organizować się poczęła w^r towarzystwo religijno-polityczne, wedle przepisów księgi Adi-Granth, mające na czele swojego Gura czyli nauczyciela, mędrca. Ponieważ Sikhowie odrzucali zarówno Vedę jak i Koran, przeto ściągnęli na siebie nienawiść tak bramanów jako i muzułmanów, a Ardszun-Mal zmarł męczennikiem w więzieniu. Dla pomszczenia męczeńskiej śmierci ojca, syn jego Har-Gowind, przemienił gminę Sikhów w dziką hordę wojowników. Długie i krwawe walki wywiązały się między nimi a muzułmańskimi ich ciemiężcami. Kiedy dziewiąty z rzędu naczelnik sikhijski, Tegh-Bahadur ścięty został roku 1675 z rozkazu fanatycznego Aureng-Zeb’a, wów'czas syn i następca tamtego, Gurn-Gowind, nadał Sikhom silną teokratyczno-polityczną organizacyję i stał się poniekąd założycielem państwa Sikhów. Skutkiem tych urządzeń, Gurn-Gowind, autor zarazem drugiej świętej księgi Sikhów Dasema Padszach ke Granth (dziesiątego władzcy księga), rozpalił żarliwość swych stronników do ciągłej z • mahometańskimi ich prześladowcami walki, darząc swoich przydomkiem Singh’ow, to jest: lwów. Gurn-Gowind padł r. 1708, zamordowany przez pewnego Afghana. Był on ostatnim teokratycznym naczelnikiem Sikhów. Odtąd uważali oni samego Boga za bezpośredniego kierownika ich kościoła. Banda, przyjaciel Guru-Gowinda, utrzymał wśród gminy porządek; ale usiłowanie jego, dążące do starcia z rzeczy publicznej charakteru kościelnego, by się natomiast wynieść na władzcę jej świeckiego, rzuciły nasiona niezgody i wstrzą-śnień do młodego państwa, oddając Sikhów na pastwę wielkiego Mogoła, który ich pobił i wielką wytępił liczbę. Po wielkiej tej klęsce w r. 1716 doznanej,