page0522

511

Skarga—Skarpa

konano w Wilnie w drukarni akademickiej Jezuitów, 1738, in fol., 2 tomy, nakładem Andrzeja Chreptowicza, stolnika nowogrodzkiego, który lu wiersze na pochwałę Skargi na czele wydrukować kazał, nienazwany wszelako z imienia, ale tylko osobą, która koszt na przedrukowanie ofiarowała; wydanie czwarte tamże, 1716; wydanie piąte Połock, druk. S. J. 1808, 5 tomów, w 8-ce.    10) Na threny i lament Theoftla Oithologa do Ras i greckiego na

bożeństwa przestroga (Kraków, 16JO, w 1-cc). Jestto odpis na dzieło Me-lecyjusza i Smotrzyckiego; wykłada w niem autor w duchu polemicznym zasady jedności Kościoła. Dzieło to do najrzadszych dziś należy. 11) Przestroga do Rusi przeciw FHałdowi (tamże, 16'0, w 1-ce). Przeciw temu samemu autorowi, zbijając jego dzieła, p. t. Apokrysis, napisana przeciwko synodowi brzeskiemu. 12) TI zywanie do jednej zbawiennej wiary, do którego przekładać się może wzywanie do pokuty obywatelów korony PoJskidj i TT . A". Litewskiego (Wilno, 1611, v\ 1-ce; wydanie drugie, Kraków, 1835, w 8-ce. 13) Na Moskiewskie zwycięztwo kazanie i dzięki Panu Rogu czynione w Wilnie 25 Jul. 1611 r. na przyjazd szczęśliwy króla 1 mci (tamże, 1611, w 1-ce; wydanie drugie, tamże, 1835, w 8-ce).    11) Messyasz nowych

Arianow wedle Alkoranu tureckiego (tamże, 1612, w 1-ce). Dzieło pośmiertne; wydanie drugie tamże, 1619. Miesiecki, a za nim i inni twierdzą, że autorem właściwym ma być ks. Marc. Łaszcz (ob.). Oprócz tych są jeszcze dzieła Skargi, które naszych czasów nie doszły, istnieją ślady i podania przytoczone przez Chromińskiego w rozprawie 0 literaturze polskiej, 1806 r., że Skarga zostawił gotową do druku: Rddiję polską, z przypisami, lecz ta w rę-kopiśmie zaginęła. Podług współczesnego Possevina (in Apparcdu sacro), uiożył on także: Kommentarze do pieśni i przysłów Salomona. Wielowiej-ski i Niesiecki utrzymują, że podczas ostatniej choroby napisał książkę: O cnotach chrześcijańskich. Wreszcie listy jego własnoręczne do Karola Chodkiewicza i do innych osób znajdowały się niegdyś w zbiorach puławskich. Trzy listy do tychże wydrukował W. A. Maciejowski (Pism. III Dodał. str. 181). Skrzynecki w rękopiśmiennej historyi Jezuitów polskich pisze, że Skarga zostawił po sobie własnoręczny: Dyaryjusz, czyli dziennik swego iycia, z którym co się stało, niewiadomo; korzystał jednak z niego ks. Jan Wielewicki w dziele: Historia domus professcie Cracomensis Soc. Jesu.

0    życiu i pismach ks. Skargi duio po rozmaitych książkach pisano. Osobno

1    wyłącznie o nim są następne dzieła:    l ita V. P._m Petri Skarga Puloni S. J.

(Kraków, 1661; wydanie drugie, Wilno, 1673); Żywot TC. ks. Piotra Skargi (Kraków 1691, w 12-ce); O iycia i pismach ks. Piotra Skargi, przez ks. Aloizego Osińskiego (Krzemieniec, 1812, w 8-ce); Piotr Skarga i wiek jego, przez M- J. A. Rychcickiego (Maurycy Dzieduszycki, Kraków, 1850 — 1851, 2 tomy, w 8-ce), zawiera najobszerniejsze i najdokładniejsze pod tym względem szczegóły.    F. M. S.

Skarłupa, nazwa w dawnej polszczyznie łuski, skorupy, np. łuska wężowa, krokodylowa, lub skorupa żółwia. Nazywano także skarłupą łuskę orzechową i skórkę na Chlebie

Skarpa, z francuzkiego escarpe. W dawnej artylleryi naszej, skarpą nazywano płaszczyznę spadzistą przedpiersienia i tarasu wałowego, zamykającą jedne stronę rowu fortecznego (Jakubowski, Artytleryja). Haur, pisarz ekonomiczny z czasów Jana Sobieskiego, mówi w rozdziale o budowie dw-orów wiejskich. ,,Tym się też utwierdzają mury, kiedy je na skarpę murują t. j. coraz cieniej od fundamentu aż do samego wierzchu wywodząc.’’ K. TT7. W.