scandjvutmp13b01

275

Wyzwolenie niewolnika uwalano za czyn pobożności pro amore Dei et mercede atiimae, przy zgonie; szczególniej zaś papier Aleksander 111 ogłosił ze natura nie stworzyła niewolników. Ale gdy zechcemy roztrząsać tak walny punkt historyi swego rodu, zobaczymy ze do tego obstawania za wyzwoleniem łączyły się pewne korzyści, ze słusznie domagano się go dla tych którzy nieprózne mieli ręce.

Osłabienie cesarstwa w średnich wiekach przywiodło Konstantyna do wydania trzech sławnych edyktów w przedmiocie zniesienia niewoli (1); naśladował go wtem Justynijau i Teodozyjusz. Potrzeba było zaludnić na nowo państwo wyzwolonemi obywatelami; lecz chrześcijanizin, któremu często przypisywano przyczynę wyzwolenia dawnych niewolników, nie wyznaczył sobie tego celu; Ś. Paweł chce aby Onezyra, pomimo swoje nawrócenie, pozostał niewolnikiem Filemona który był takie chrześcijaninem. A w końcu utrzymywała się niewola przez cały ciąg średnich wieków.

Ale tak chciało przeznaczenie aby biała rasa ludzi wychodziła powoli z niewoli, kiedy tymczasem dawne przekleństwo rzucone na głowę potomków Chama ( według Pisma ) wieczną im zapowiadało niewolą.

ARTYKUŁ 11.

O handlu niewolnikami i o jeyo zniesieniu.

Jul za czasów Fenicyian, a nawet dawniej jeszcze, kupowano Murzynów, zamieniano ich na niewolników i do cięlkich prac skazywano. Pokazuje się w rzeczy samej, !e dawni Egipcyjanie mieli do swych nsług czarnych rzezańców; tol bywało u Assyryjczyków i Persów^r: Tyr i Sydon prowadziły, według proroka Joel, handel niewolnikami. Ale szczególuiój Kartagińczycy używali ich w swych czynnościach handlowych, które prowadzili z całym znanym podówczas światem, im to oni swoje kopalnie obrabiać kazali. Sławny Periples łlauuona, marynarz kartaginski, mając włożony na siebie

(i) Konstantyn postanowił prawo, mocą którego każdy niewolnik przyjmując religiją chrześcijańską wolnym się stawał; wkrótce też właściciele wielkich dóbr postradah wszystkich niewolników. Tak samo stało z kolonistami w St. Doming* po uwolnieniu tam Murzynów.