damy, rycerze,�ministki4

Renegocjacja kontraktu ptci

szych czasów. „Za niewolnictwem kobiet, za ich upodlę-niem, musiała iść śladem koniecznym demoralizacja, up_a. dek całych społeczeństw”. Kultura i moralność ludów Kam. czatki stoi wyżej niż krajów cywilizowanych. Nie ma tam kłótni, kradzieży, zabójstw, kłamstw, wielożeństwa. Należy więc, twierdzi Dybowski, uwolnić kobiety, uwolnić bez ograniczeń i bez obłudnej troski o nie. Jest to szansa dla kondycji moralnej całej ludzkości.

Na tem tylko sami skorzystać możemy, bo one wniosą wszędzie ze sobą wszystkie te przymioty swej natury altru-istycznej, które uszlachetnią nasze godności i zajęcia, i nas samych. (99)

To bardzo nietypowe u mężczyzn, żarliwe wywyższanie kobiet, przyznawanie im istotnie ważnych cech, nie kłóci się u Dybowskiego z solidarnością wobec własnej płci. Czasem autor zapomina wręcz o swoich potencjalnych czytelniczkach i zwraca się tylko do mężczyzn, jak w powyższym fragmencie. Nota bene całkiem egoistycznie, a więc po męsku, potrafi skalkulować korzyść płynącą dla mężczyzn z emancypacji kobiet.

Temperament krytyczny Dybowskiego znajduje ujście w odwracaniu typowych zarzutów stawianych kobietom i kierowaniu ich w stronę mężczyzn. Nieprawdą jest więc, że kobiety są próżne. To właśnie mężczyźni stroją się w papuzie kolory, na przykład w wojsku, i w rozmaite błyskotki, ordery, do których dążą z pożądliwością i bezwzględnością,

Z kolei bigoteria kobiet, ich poddawanie się autorytetom jest cechą o wiele bardziej typową dla mężczyzn. Rzesze ich uprawiają bigoterię zawodowo (księża, urzędnicy) i zabijają w sobie umiejętność samodzielnego myślenia, oddając się w służbę autorytetom. Niezdolność do logicznego myślenia to nie cecha kobiet, lecz mężczyzn, którzy wyzbywają się

tej umiejętności przez swój konformizm i pogoń za urzędami i pieniędzmi. Czasem apologeta kobiet nie przebiera | w środkach, gdy poddaje krytyce mężczyzn:

/kolejnym zarzutem czynionym/... inteligencji kobiecej jest jakobypochopność niewiast do wystawiania na pokaz nagich części swego ciała. W rzeczy samej, zarzut taki zdawałby się na pierwszy rzut oka bardzo słuszny, gdyby nie to przekonanie, że mężczyźni dlatego tylko tej pochopności nie zdradzają, bo nie mają Bogiem a prawdą czem się chwalić przed publicznością. Co do mnie, to jestem przekonany, że mężczyźni byliby już dawno prześcignęli kobiety w wystawianiu na pokaz swej nagości, gdyby takowa nie była odrażającą. (22)

Koncepcja wyższości moralnej kobiet nad mężczyznami zaznaczyła się także w wypowiedziach polskich sufrażystek, domagających się praw politycznych dla kobiet, oraz u pierwszych parlamentarzystek. Maria Dulębianka zapewniała, że kobiety wnoszą „czynnik etyczny” do polityki (Dulębianka 1908), jako osoby bardziej etyczne od mężczyzn. Doktorka medycyny i jednocześnie posłanka na Sejm II Rzeczpospolitej, Budzińska-Tylicka, nie miała wątpliwości co do tego, że kobiety są lepszymi ludźmi. W „Kalendarzu Kobiety Polskiej” z 1910 roku pisała:

idjotów mamy dwa razy więcej mężczyzn, niż kobiet..., głuchoniemych również więcej mężczyzn... więcej mężczyzn wśród zbrodniarzy, alkoholików, samobójców.

Przekonywała ona, że niemoralny tryb życia mężczyzn, a szczególnie roznoszenie przez nich chorób wenerycznych zagraża przyszłym pokoleniom w tak wysokim stopniu, że należałoby mówić raczej o „męskiej” kwestii niż o kwestii „kobiecej”. Jej zdaniem na mężczyznach trzeba wymóc ich

109