scandjvutmp9701

144

w jakichkolwiek znajdywałby się przypadkach życia; ze wszystkiego się śmieje, niczem się nie troszczy, nigdy nie poprawia swych dzieci, nawet gdy biją swą matkę (1). Każdy ojciec rządzi swoją rodziną, z naturalną władzą, a jeżeli połączy się z czasem ze swemi sąsiadami, czyni to zwykle w tym celu, aby odeprzeć napaść lub zemścić się jakkolwiek za najście lub za obrazę; nie masz pomiędzy niemi żadnego innego prawa, tylko odwet, pierwotne prawo równości, napotykane po całej ziemi,

I tak, każdy dziki człowiek, z niezachwianą stałością broni praw swego stanu; żadne nieszczęście, żadne klęski nie mogły zmusić dumy tych barbarzyńców do poddania się w niewolą; przyzwyczajeni do niepodległości, nie chcą słuchać rozkazów przełożonego; nie doświadczywszy nigdy przygany, nie cierpią aby ich kto poprawiał.

Wielu Amerykanów, widząc, że Hiszpanie obclt odzą się z niemi jak z niewolnikami, poumierali z boleści lub pozabijali się z rozpaczy.

Trudno jest pozyskać posłuszeństwo, kiedy nie ma żadnej własności; lecz wszyscy idą z uległością za tym, który się odznaczył męztwem, i to w tym razie jedynie. Ponieważ dzikiego nic nie obowiązuje względem podobnego mu drugiego, z wielką przeto niecierpliwością opiera się wszelkiemu przymusowi, nie jest on w stanie umiarkować swe żądze, powściągnąć swą rozhukaną wolą: ojciec patrzy na wzrastające męztwo gwałtowności młodego wieku, która pogardza wszelkiemi radami roztropności. Jakżeby więc ludzie, którzy nie doznali nigdy najmniejszego oporu, nie mieliby się uważać jak za jakich królów, nieograniczonych panów wszystkiego co ich otacza ? Jakżeby nie mieli okazywać wszędzie owćj dumy panów, owego wysokiego o sobie uprzedzenia , które gardzi wszystkićm co je otacza, które umacnia do najwyższego stopnia ducha niepodległości, wzyw^ra do uporczywego opierania się wszelkiemu nad sobą panowaniu? Ta wrodzona duma, którą barbarzy-niec uważa za dar odebrać się mu nie mogący, czy nie jest zdolna natchnąć weń wznioślejszćj duszy, aniżeli ją mićć mogą ludzie żyjący w niewoli ? Azali nie nada mu ona, w dniu niebezpieczeństwa godności charakteru, wytrwałości zasłużyć mogącćj na podziwienie?

(1) Foriter, Toyage <ie Cook, t. II, p. 483.