tpn 1 22488801

i.ulhimik Sawicki: hydkoiiuaiia ziem polskich 271

§ 35. Pregola. (Ob. Tablica II. i Rys. 4.). Bieg Pregoły jest, bardzo prosty. Rzeka, która przyimuje tę nazwę dopiero od ujścia Wystrucia, ma trzy główne dopływy, t. j. Węgorapę (3957 km²), Łynę (7126 km²) i Wystruć (1253 krn²); poniżej ujścia Wystrucia dorzecze wzrasta tylko o 2714 km². Dolina Wystruć jest tylko szczątkiem doliny Niemna (§ 27), czem się tłómaezy jej szerokie podmokłe dno i charąkter dolinny działu wodnego do Niemna. Panuje w tej dolinie niepodzielnie akumulacya, spadek dolnej części jest niezwykle mały (O07°/₀₀), podczas gdy przeciętne spadki dopływów Pregoły wynoszą 0^-3—0-6°/oo- Charakterystyczną jest wielka liczba jezior w dorzeczu górnem (3 — 6°/₀ dorzecza). Szerokość dolnego pnia Pregoły wynosi 284—180 m, a spadek jego tylko 0'16—OOl6°/₀o- Wobec tych

Rys. 4. Przyrost, dorzecza Pregoły.

jy . ci    Jmm. dśuoosct ■ Z/y4m.

rod.KLa.CKa. • _ysx,_rokt>ici. {rMm*

stosunków silne wiatry morskie wtłaczają wodę zalewów w koryto Pregoły i stwarzają tam spadek odwrotny ku górze rzeki. Skoro działanie wiatrów ustanie, odpływ tamowanej wody morskiej staje się tak silny, że wyżłabia koryto do głębokości 5—12 m. Spadki łagodne są przyczyną licznych i ostrych zakrętów dolnej Pregoły i po-wodują rozdział głównego pnia w pobliżu Tapiewa na dwa ramiona, z których lewe uchodzi do Zalewu Świeżego, a prawe (D e i m e) do Kurońskiego. Deime jest jakby upustem w razie wielkich powodzi nad dolną Pregołą.

§ 36. Niemen. (Ob. Tablica II. i Rys. 5.1. Niemen jest również rzeką nizinną. Źródła jego leżą na wysokości 177 m w gub. Mińskiej. Spadek górnego biegu jest przeciętnie mały (O.22°/₀₀), dlatego prąd rzeki słaby a dolina podmokła; moczary i błota obejmują wielkie przestrzenie w dorzeczu górnem. Tem więcej zastanawia typowo-ero-zyjny bieg średni Niemna między Grodnem i Kownem. Dolina wcięta jest do 70 m i tworzy wąwozy. Szerokość jej rzadko wynosi nad