scandjvutmp5a01

83

Są jeszcze inne zjednoczenia, ronićj więcćj republikańskie siany, jak za naszych czasów połączone prowincyje Hollenderskie, stany Amerykańskie, Szwajcarowie, Gryzonowie, liga Hanzealycka w średnich wiekach, a na wschodzie Druzowie i Kurdowie w górach Libanu.

Ślady odwiecznych faruilij w rodzie ludzkim pokazują się u każdego ludu w podobieństw ach jego mowy i jego obyczajów, które świadczą o wspólnćm pochodzeniu w każdćj rasie ludzi. W istocie, rzecz pewna, że pierwsze familije utworzyły mowę, dla niezbędnćj potrzeby porozumiewania się dziecięcia z matką, a matki z ojcem. W miarę powiększania się, pomnażania i rozpraszania po ziemi dzieluic familijnych, obfitszą stawała się pierwotna ich mowa, tworzyły się różne narzecza, które przybierały barwę i piętno klimatów, religii, rządów i zwyczajów, jakie każdy lud pierwlastkowo obierał.

W początkach, rozproszone po ziemi towarzystwa ludzkie, żyły z polowania, rybołówstwa i niektóremi roślinami, które na żyznój ziemi koło siebie znajdowały. Pierwsi ludzie musieli być bardzo rzadko rozproszeni, lękliwi, w lasach i pomiędzy ogromnemi czworo-nożnemi zwierzętami, których wszędzie podówczas mnóstwo było na ziemi; dla tego tóż pierwsi bohaterowie byli to łowcy, niszczący drapieżne zwierzęta.

§ II. O l<ncar%yskości. Cały sławny spór między jednemi filozofami, którzy wychwalają roskosze dzikiego stanu, a drugiemi, co obstają za dobrodziejstwami towarzyskiego bytu, zamyka się w następującóm zadaniu: Jakie są korzyści i niedogodności życia samotnego dla człowieka fizycznego i moralnego? Gdyby usiłowano rozwiązać to pytanie, oszczędzonoby wiele tomów deklamacyj.

Wyjaśnijmy najprzód przyczyny towarzyskości i odosobnienia Istot stworzonych. Rzecz widoczna, że pojedynczo najsłabsze gatunki zwierząt dążą do stowarzyszenia, jużto żeby przez połączenie wzmocniły się, już żeby wspólnie pracować mogły dla swego utrzymania i rozmnażania się. Odosobnienie więc z natury przyzwoite jest samym tylko istotom mocnym, czyli takim, które same sobie wystarczyć mogą; samotnik, jest w naturalnym stanie, istotą potężną lub srogą aut deus aut lupus. W rzeczy samej, drapieżne zwierzęta, tygrysy, lwy, rysie, hyjeny, niedźwiedzie, żyją zawsze