scandjvutmp9001

114

że takie kobiety są oczarowane lub opętane. Tej tćż potrzeba im było opinii aby uchodzić mogły za zdolne do czynienia cudów; a wiadomo jaki to podobne kobiety wywierają wpływ na ciemny gmin. Otóż dla czego zdarzają się jeszcze kabalarki, wróżki, jasnowidzące, i tyle jeszcze bywa ludzi udających się do nich po rady, a to nawet w miastach słynących oświatą swych mieszkańców.

U drobnych, skarłowaciałych od zimna ludów głębokiej północy, jako to u Laponów, Samojedów, Jukagurów', Czukczów, Ku-Tyjaków, Jakutów, i t. d, kobiety osobliwszą mają skłonność do spazmatycznych przypadłości. Lapouki rzadko podlegają regularnćj słabości, podobnie jak mówił Hipokrates o scytyjskich kobietach jego czasów. Samojedki, lubo dostają jej wcześnie za młodu, atoli upływ ten bywa u nich małoznaczny. Włókna ich ciała są nader drażliwe; najmniejsze niespodziane dotknięcie, nagły glos, szelest, poruszenie się pod ich stopami liścia, wystarczają do wstrząśnieuia całego układu ich ciała; podobne jest usposobienie Tunguzek, Bu-ratek, Jakutek, Kamczadalek i wszystkich ludów zamieszkałych nad rzekami Ob i Jenisejem. Często potrzeba użyć mocnej woni przypalonych ciał, jako to włosów, pićrzy, rogu, dla uspokojenia ich delikatnych i drażliwych nerwów. Z takiej to konstytucyi wynika skłonność do waporów, do przywidzeń, zabobonów, czarów, uroków' i t. p. Takie też dziwactwa powszechne są między kobietami tych krajów', im to przypisać trzeba niedorzeczne zwyczaje do których się częstokroć łączy religijna, bardzo nieczysta wiara. Zimny klimat, brak należytego pożywienia, niespokojność i trwoga dzikiego życia zdają się być przyczynami takiego nerwowego stanu, a którego natężenie wzmaga się zwykle u dziewic w epoce regularnych słabości. Powiada Pallas, że szamanie i lamaiści podejmują się leczyć dziewice z tćj słabości, kiedy im te zostaną powierzone.

W tej to licznćj rodzinie ludów malajskich rozciągającej się od półwyspu Malakka, podobno po wszystkich wyspach obszernego oceanu i morza spokojnego, a zacząwszy od Madagaskaru, wysp sundzkich, filipińskich, aż do Nowćj Zelandyi, do wysp markizich i sandwich-skich i t. d , w postaci i obyczajach kobiet wiele się odmian pokazuje. Szczególniej rodzaj pożywienia wiele na nie wpływa; i tak żony naczelników, na Otahity i innych wyspach południowego morza,

#