0282

260 Czystka: pojawia się Beria, 1938-1939

zza którego obserwował ją Poskriebyszow, czterdziestotrzyletni, szpetny szef gabinetu Stalina. W pewnym momencie wszczęła pojedynek najedzenie i rzuciła ciastkiem, które chybiło celu i wylądowało na partyjnej bluzie Poskriebyszowa: ten zakochał się w Bronce i niebawem ożenił się z nią. Rodzinne fotografie pokazują jej czułe oddanie Poskriebyszowowi, który jawi się w historii jako Quasimodo, ale tutaj wygląda jak kochający mąż: wspiera głowę na smagłym ramieniu żony i głaszcze jej ciemne włosy.

Piękna i Bestia wywoływali wiele wesołości w otoczeniu Stalina: Kira Alliłujewa słyszała, że „urodziwa polska żona Poskriebyszowa żartuje, iż jest taki brzydki, że chodzi z nim do łóżka tylko po ciemku”. Ale Poskriebyszow był dumny ze swojej szpetoty: Stalin wybrał go ze względu na odstraszający wygląd. Z radością odgrywał rolę nadwornego błazna: Stalin podjudzał go, by wypijał szklankę wódki jednym haustem lub zakładał się, jak długo zdoła utrzymać ręce w górze z płonącym papierkiem za każdym paznokciem.

-    Patrzcie! - śmiał się. - Sasza może wypić szklankę wódki i nawet się nie skrzywi!

Stalin lubił Bronkę, jedną z tych niefrasobliwych dziewcząt z nowego pokolenia, bezpieczną pośród elity, gdzie przywykła przestawać z palatynami. Zwracała się do Stalina, używając poufałej formy „ty”, a jeśli wyjeżdżała za granicę, to podobnie jak kobiety z rodziny Alliłujewów zawsze przywoziła prezent dla Świetlany, pytając Stalina, czy może jej go wręczyć.

-    Czy będzie na nią pasował? - spytał Stalin, kiedy przywiozła zachodni sweter.

-    Och, tak!

-No to jej go daj!

Najlepszą przyjaciółką Bronki była Jewgienia Jeżowa, opiekunka i wielbicielka literatów. Te dwie rozchichotane i kapryśne kokietki były do siebie tak podobne, że Kira Alliłujewa uznała je za siostry. Wspólne miały nawet patronimikum, Sołomonowna, chociaż nie łączyło ich żadne pokrewieństwo. Jeżów i Poskriebyszow też byli bliskimi przyjaciółmi: jeździli razem na ryby, podczas gdy ich żony plotkowały.¹

Kiedy „Jeżowik”, awansowany właśnie na kandydata na członka Polit-biura, masakrował swoje ofiary, jego żona przyjaźniła się ze wszystkimi literackimi znakomitościami i sypiała z większością z nich. Czarujący Isaak Babel był główną gwiazdą Jeżowej: Jeśli zaprasza się ludzi „dla Babla", wszyscy przychodzą - napisała żona Babla, Pirożkowa. Sołomon Michoels, żydowski aktor, który grał dla Stalina króla Lira, muzyk jazzowy Leonid Utiesow, reżyser Siergiej Eisenstein, powieściopisarz Michaił Szołochow i dziennikarz Michaił Kolcow odwiedzali salon tej fascynującej trzpiotki.