0051

32 Te cudowne czasy: Stalin i Nadia, 1878-1932

carskich oficerów. Stalin nie ufał tym użytecznym renegatom i rozstrzeliwał ich, ilekroć nadarzyła się okazja.

Rezydował w obitym pluszem wagonie, należącym niegdyś do cygańskiej śpiewaczki, która ozdobiła go błękitnym jedwabiem. Tam prawdopodobnie Nadia i Stalin zostali kochankami. Ona miała siedemnaście lat, on trzydzieści dziewięć. Dla młodej uczennicy musiała to być ekscytująca, niezwykła przygoda. Kiedy przyjechali, Stalin używał pociągu jako swojej kwatery głównej: stamtąd kierował nieustannymi rozstrzeliwaniami przeprowadzanymi przez CzK. W tym czasie kobiety towarzyszyły mężom na wojnie: Nadia nie była wyjątkiem. Żony Woroszyłowa i Budionnego też znajdowały się w Carycynie.

Stalin i ci dwaj kawalerzyści zawiązali „opozycję wojskową” przeciwko Trockiemu, o którym Stalin powiedział ze śmiechem: „Operetkowy dowódca, pleciuga!”. Kiedy aresztował grupę „specjalistów” Trockiego i rozkazał uwięzić ich na barce na Wołdze, Trocki gniewnie zaprotestował. Barkę zatopiono, prawdopodobnie z więźniami na pokładzie. „Śmierć rozwiązuje wszystkie problemy - powiedział podobno Stalin. - Nie ma człowieka, nie ma problemu”. To był bolszewicki styl.*

Lenin odwołał Stalina i ściągnął go do Moskwy. Nie miało znaczenia, że Stalin przyczynił się do pogorszenia sytuacji, lekceważąc doświadczenie carskich oficerów i faworyzując wymachujących szabelką fanfaronów. Stalin był bezwzględny - a Lenin życzył sobie stosowania bezlitosnych środków. Ale kinto zakosztował przelotnie sławy wodza naczelnego. Co więcej, konflikt z Trockim i sojusz z „carycyńską grupą” kawalerzystów okazały się brzemienne w skutki: Stalin podziwiał zapewne lekkomyślną brawurę Woroszyłowa i Budionnego, której mu brakowało, a nienawiść do Trockiego stała się jedną z największych obsesji jego życia. Po powrocie ożenił się z Nadią i przeprowadził do skromnego mieszkania na Kremlu (które dzielił z całą rodziną Ałłiłujewów), a później do pięknej daczy w Zubałowie.⁹

W maju 1920 roku, po zajęciu Kijowa przez Polaków, Stalin został mianowany komisarzem politycznym Frontu Południowo-Zachodniego. Polit-biuro zamierzało podbić Polskę, aby przenieść płomień rewolucji na zachód. Dowódcą Frontu Zachodniego nacierającego na Warszawę był błyskotliwy młody człowiek nazwiskiem Michaił Tuchaczewski. Stalin otrzymał rozkaz

* Stalin potwierdził później wersję o zatopieniu barki w liście do Woroszyłowa: Latem po próbie zamachu na życie Lenina [...] sporządziliśmy listę oficerów, których zebraliśmy wManeżu [...] aby ich rozstrzelać [...]. Zatem barka carycyńska niebyła rezultatem walki ze specjalistami wojskowymi, lecz sygnału z centrum... Pod Carycynem walczyło pięciu marszałków z okresu II wojny światowej: Woroszyłow, Budionny, Kulik, Timoszenko i Żuków (chociaż ten ostatni walczył tam w 1919 roku, już po wyjeździe Stalina).