1048

Rozdział 3 • Oprać©*aort iprezonlaąa dauych ate^fyeznpcft

ną dzieli się w ten sposób na klasy według określonej cechy z podaniem liczebności każdej z wyodrębnionych klas.

Z konstrukcją szeregów rozdzielczych wiąże się nierozłącznie zliczanie jednostek statystycznych posiadających określony wariant cechy. Najprostszą metodą zliczania jest zliczanie bezpośrednie. Polega ono na .^czytywaniu" danych bezpośrednio z zapisów zamieszczonych w sprawozdaniach, ankietach itp. Metoda ta jest użyteczna jedynie w przypadku małych zbiorowości.

Zliczanie może być również dokonywane tzw. sposobem kreskowym. Metoda ta polega na tym, że w przygotowany arkusz roboczy, w którym zapisane zostały poszczególne klasy (ich nazwy, wartości lub granice) wpisujemy pionowe kreski. Każda kreska odpowiada jednej jednostce statystycznej. Sprawdzamy więc, jaki wariant cechy ma dana jednostka statystyczna i wstawiamy kreskę w rubryce odpowiadającej temu wariantowi. Aby ułatwić podsumowanie wyników warto jest łączyć ze sobą (np. poziomą kreską) wybraną liczbę pionowych kresek (np. co pięć). W ten sposób podsumowanie przebiegnie znacznie szybciej i łatwiej ustrzeżemy się błędów.

Obecnie szerokie zastosowanie komputerów przyspiesza znacznie proces zliczania, zwłaszcza w przypadku bardzo licznych zbiorowości. Zliczanie można przeprowadzić również w pakiecie Excel. Ułatwi nam je uporządkowanie danych liczbowych w sposób rosnący lub malejący, z kolei w przypadku cech jakościowych - w sposób alfabetyczny. Następnie można wyróżnić (np. podkreśleniem) ostatnią jednostkę w każdej klasie i zliczyć ręcznie liczbę jednostek spełniających dane kryterium. Można dla ułatwienia w sąsiedniej kolumnie arkusza ponumerować od 1 do n₍ kolejne jednostki z danej klasy, w ten sposób zliczanie przebiegnie znacznie sprawniej.

Liczebności poszczególnych klas, wyróżnione na etapie zliczania, to absolutne liczebności cząstkowe albo inaczej częstości.¹ Obok liczebności absolutnych można także obliczyć liczebności względne.

Przez liczebności absolutne lub bezwzględne («,) rozumiemy liczbę rzeczywistych obserwacji odpowiadających danemu wariantowi cechy. Suma poszczególnych liczebności cząstkowych daje liczebność zbiorowości, co można zapisać:

i

+...+«, *2X.    (3.i)

!>l

gdzie k - liczba wyróżnionych klas (wariantów cechy).

Szereg rozdzielczy zbudowany z wykorzystaniem liczebności absolutnych dla jednej cechy statystycznej określamy mianem szeregu prostego.

51

1

W literaturze przedmiotu spotyka się jednak również podejście, w którym częstości utożsamiane są z liczcbnościami względnymi, zaś liczebności absolutne określane są po prostu terminem liczebności (por. np. B. Szulc [ 1968] Statystyka dla ekonomistów. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa). Jednak w nowoczesnych koncepcjach, opartych na wzorcach amerykańskich, traktuje się pojęcie częstości jako synonim terminu liczebności