364

366 Wiek państw narodowych

Początkowo wydawało się, że rewolucja stwarza szanse wejścia Iraku do unii z Egiptem i Syrią, ale wkrótce ujawniły się różnice interesów między Bagdadem i Kairem. Również w Zjednoczonej Republice Arabskiej sprzeczne cele Damaszku i Kairu w 1961 roku doprowadziły do przewrotu wojskowego w Syrii i do rozpadu unii. Mimo tych klęsk Abd an-Nasir w oczach większości Arabów i znacznej części świata zewnętrznego pozostawał symbolem dążenia ludów arabskich ku większej jedności i rzeczywistej niepodległości.

Wojna algierska

Konfliktowi na Bliskim Wschodzie towarzyszyły również lata ostatecznego kryzysu panowania imperialnego w Maghrebie, gdzie Arabowie algierscy prowadzili długą, zakończoną zwycięstwem walkę o uzyskanie niezależności od Francji.

W walce o niepodległość Algierczycy musieli stawić czoło poważniejszym trudnościom niż większość Arabów. Oficjalnie ich kraj nie był kolonią, lecz integralną częścią francuskiej metropolii, a żądanie oderwania napotykało na opór tych, dla których Francja stanowiła niepodzielny kraj. Co więcej, europejscy osadnicy stali się teraz niemal odrębnym narodem, zakorzenionym w Algierii, bowiem ponad 80 procent z nich tam się urodziło. Kontrolowali najbardziej urodzajną ziemię i wydajne, ciągle ulepszane, rozwinięte dzięki mechanizacji rolnictwo i nie zamierzali zatem oddać swojej wysokiej pozycji. Najważniejsze miasta, takie jak Algier czy Oran, w większym stopniu były francuskie niż algiersko-muzułmańskie. Francuscy osadnicy zajmowali większość stanowisk w rządzie, a także funkcji wymagających profesjonalnej wiedzy; ich mocny i głęboki wpływ na administrację i rząd w Paryżu mógł zapobiec wszelkim niekorzystnym dla nich zmianom. Manifest wydany w 1943 roku przez grupę wykształconych Algierczyków wzywał do stworzenia autonomicznej republiki związanej z Francją; nie spotkawszy się ze znaczniejszą reakcją, wpłynął jedynie na usunięcie pewnej prawnej nierówności. Silniejszy ruch w 1945 roku został bezwzględnie stłumiony. Doszło jednak wówczas do pewnych zmian: algierscy muzułmanie uzyskali dla siebie reprezentację w parlamencie francuskim, a ich liczba miała się równać liczbie przedstawicieli europejskich w Zgromadzeniu Algierskim. Jednakże administracja tak sterowała wyborami do Zgromadzenia, by stworzyć tam pokorną większość.

Pod powierzchnią nieporuszonej francuskiej kontroli algierskie społeczeństwo ulegało jednak zmianom. Muzułmańska ludność gwałtownie rosła liczebnie. W 1954 roku wzrosła do niemal 9 milionów, z czego ponad jej połowa liczyła mniej niż 20 lat. Ludność europejska liczyła prawie milion. Większa część ludności muzułmańskiej była zepchnięta na mniej żyzną ziemię, nie dys-