klsti137

pie¹, oraz na Jawie) dość trudno byłoby przypuszczać, aby on miał wyniknąć całkiem od siebie niezależnie na dwu sąsiadujących ze sobą obszarach, to znaczy osobno na Białorusi i Polesiu, zaś osobno na Wielkorusi i w krajach bałtyckich Qraz fińskich. Raczej należy założyć, że pomysł ten wynikł tylko w obrębie jednego z obu omówio-

142. Kopaczki dwuzębne. Polesie północne. Mat. po etn. Rossii t. I, r. 1910, str. 46, fig. 1, 3 i ₇.

nych obszarów (a więc bądź na gruncie sochy dwupolicowej, bądź też na gruncie łopatkowej) i potem dopiero został zaszczepiony obszarowi drugiemu. Ale, jak już powiedzieliśmy wyżej (§ 169), geneza so-chy łopatkowej jest pod względem typologicznym dość jasna: socha ta wywodzi się najprawdopodobniej w prostej linji od ręcznych drew-

143. „Ruska socha" (z przekładaną-Iopatką). Plissa, pow. Głębokie, Białoruś (Polska). Rys. autor. — Sochy, uważane przez mieszkańców Plissy za miejscowe, są bardzo podobne do wyobrażonej na tym rysunku, jednak łopatka ich ma kształt nieco odmienny i nie jest przekładana, lecz stale oparta o lewy naróg.

nianych rozsochat.ych kopaczek. Natomiast geneza typu dwupolico-wego jest jasna tylko do pewnego stopnia: wiemy, że przy jego formowaniu się wzięło udział radło rylcowe w rodzaju podlasko-pole-

1

Według bardzo zajmującej wiadomości, jaką otrzymałem ostatnio od prof. dr. C. Ehrenkreutzowej, narzędzie podobne do sochy miało być używane także we Francji.